دستنوشته های اقتصادی و فلسفی

‍ ‍ ‍ ✅ هنر ایرانی در چالش جهانی

ایران کشور خشکی است اما هنرش با هزارتویی از رنگ و نقش و طرح همواره در عرصه جهانی جلوه‌گری می‌کند. یکی از مهم‌ترین عرصه‌های این جلوه‌گری، فرش دستباف ایرانی است که ترکیبی‌ است از هنر، خیال، صناعت و اقتصاد. از همین منظر آخر، تا سال‌ها سهم ایران از اقتصاد جهانی همین ترکیب صادرات فرش و نفت بود، تا آنجا که مهم‌ترین صادرات غیرنفتی ایران را فرش تشکیل می‌داد.

فروبستگی کار ما اما آنجاست که ایران امروز نه تنها در گذار از صادرات محصولات دستی به محصولات صنعتی توفیق نیافته است بلکه صادرات فرش دستبافت که روزی سرآمد صادرات غیرنفتی بود و سالانه تا نزدیک به 2 میلیارد دلار آورده ارزی برای کشور داشت، در سال گذشته به کمتر از 50 میلیون دلار سقوط کرد. سقوطی سهمگین که آنگاه درک اهمیتش جدی‌تر می‌شود که بدانیم پیش از تحریم‌ها صادرات در حد 500 میلیون دلار بوده است. نمودار روند صادرات را پایین این مطلب گذاشته‌ام.

هفته اخیر که با تعطیلی‌ها عملاً همه کارهای اداری به محاق رفت اما هفته گذشته جلسه‌ای با دست‌اندرکاران فرش دستبافت درباره مشکلات آن داشتیم. در لابلای جلسه البته نکات جالبی درباره این صنعتِ دستیِ کشور مطرح شد از جمله توضیحاتی که یکی از انجمن‌های فرش درباره مسیر شکوفایی این کسب و کار داد. در بیان او، این نه ما بودیم که هنر خود را به رخ جهان کشیدیم بلکه این کمپانی انگلیسی یعنی کمپانی هند شرقی بود که این کالا را به‌عنوان یک کالای با ارزش کشف کرد و با سرمایه‌گذاری سنگین روی آن مسیرش را به بازارهای جهانی باز کرد و تولید آن را در کشور چونان یک کسب و کار گسترده رواج داد.

البته باید بحث او را با این نکته تکمیل کنم که ما پیش‌تر فرش و منسوجات خود را به بازار جهانی صادر می‌کردیم، در عصر صفوی و بویژه در عصر شاه عباس، کارگاه‌های سلطنتی فرش‌بافی وجود داشت اما در دوره قاجار و مقارن انقلاب صنعتی، چندان که صنعت نساجی ما با هجوم منسوجاتِ کارخانه‌ای غرب نابود شد و دچار صنعت‌زدایی شدیم، فرش‌بافی به‌عنوان یک هنر دستی و نه تولید کارخانه‌ای به حیات خود ادامه داد.

البته فرش دستبافت علی‌رغم زحمت زیادی که برای تولیدش کشیده می‌شود، از آنجا که نابرخوردار از فناوری است، بهره‌وری و آورده پایینی دارد، حالا اما نکته دردناک اینجاست که همین کسب و کار مقهور خام فروشی شده است. امروز نه تنها حجم تجارت که مسیر آن هم تغییر کرده است، چندان که هامبورگ به عنوان هاب اصلی توزیع فرش ایران در غرب، جای خود را به نگاه به شرق داده و اکنون عمدتاً چین و ژاپن متقاضی فرش ایران هستند.

نکته آخر اینکه صنعت فرش دستبافت ایران نیز مثل باقی بخش‌های تولیدی در این سال‌های اخیر با چالش‌های بسیار شدیدی مواجه بوده است اما شاید جالب باشد که برخی رسانه‌ها ادعا کردند اسپانسر این کنسرت فرضی که در دو هفته اخیر جنجال زیادی برپا کرد، شرکت فرش دستبافت عرسین بوده است! حتی اگر این خبر رد شود، بهرحال فرش ایرانی نه تنها بر زمین آن کنسرت، نقش‌اش را افکنده بود بلکه هنوز تجارت فرش نقش مهمی در تولید و تحولات ایران ایفا می‌کند.

👈 ارتباط با نویسنده:
@Hossein_Rajabpour

@dasneveshtha

www.tgoop.com/dasneveshtha/238

240 viewsDec 19 at 10:06

‍ ‍ ‍ ✅ هنر ایرانی در چالش جهانی

ایران کشور خشکی است اما هنرش با هزارتویی از رنگ و نقش و طرح همواره در عرصه جهانی جلوه‌گری می‌کند. یکی از مهم‌ترین عرصه‌های این جلوه‌گری، فرش دستباف ایرانی است که ترکیبی‌ است از هنر، خیال، صناعت و اقتصاد. از همین منظر آخر، تا سال‌ها سهم ایران از اقتصاد جهانی همین ترکیب صادرات فرش و نفت بود، تا آنجا که مهم‌ترین صادرات غیرنفتی ایران را فرش تشکیل می‌داد.

فروبستگی کار ما اما آنجاست که ایران امروز نه تنها در گذار از صادرات محصولات دستی به محصولات صنعتی توفیق نیافته است بلکه صادرات فرش دستبافت که روزی سرآمد صادرات غیرنفتی بود و سالانه تا نزدیک به 2 میلیارد دلار آورده ارزی برای کشور داشت، در سال گذشته به کمتر از 50 میلیون دلار سقوط کرد. سقوطی سهمگین که آنگاه درک اهمیتش جدی‌تر می‌شود که بدانیم پیش از تحریم‌ها صادرات در حد 500 میلیون دلار بوده است. نمودار روند صادرات را پایین این مطلب گذاشته‌ام.

هفته اخیر که با تعطیلی‌ها عملاً همه کارهای اداری به محاق رفت اما هفته گذشته جلسه‌ای با دست‌اندرکاران فرش دستبافت درباره مشکلات آن داشتیم. در لابلای جلسه البته نکات جالبی درباره این صنعتِ دستیِ کشور مطرح شد از جمله توضیحاتی که یکی از انجمن‌های فرش درباره مسیر شکوفایی این کسب و کار داد. در بیان او، این نه ما بودیم که هنر خود را به رخ جهان کشیدیم بلکه این کمپانی انگلیسی یعنی کمپانی هند شرقی بود که این کالا را به‌عنوان یک کالای با ارزش کشف کرد و با سرمایه‌گذاری سنگین روی آن مسیرش را به بازارهای جهانی باز کرد و تولید آن را در کشور چونان یک کسب و کار گسترده رواج داد.

البته باید بحث او را با این نکته تکمیل کنم که ما پیش‌تر فرش و منسوجات خود را به بازار جهانی صادر می‌کردیم، در عصر صفوی و بویژه در عصر شاه عباس، کارگاه‌های سلطنتی فرش‌بافی وجود داشت اما در دوره قاجار و مقارن انقلاب صنعتی، چندان که صنعت نساجی ما با هجوم منسوجاتِ کارخانه‌ای غرب نابود شد و دچار صنعت‌زدایی شدیم، فرش‌بافی به‌عنوان یک هنر دستی و نه تولید کارخانه‌ای به حیات خود ادامه داد.

البته فرش دستبافت علی‌رغم زحمت زیادی که برای تولیدش کشیده می‌شود، از آنجا که نابرخوردار از فناوری است، بهره‌وری و آورده پایینی دارد، حالا اما نکته دردناک اینجاست که همین کسب و کار مقهور خام فروشی شده است. امروز نه تنها حجم تجارت که مسیر آن هم تغییر کرده است، چندان که هامبورگ به عنوان هاب اصلی توزیع فرش ایران در غرب، جای خود را به نگاه به شرق داده و اکنون عمدتاً چین و ژاپن متقاضی فرش ایران هستند.

نکته آخر اینکه صنعت فرش دستبافت ایران نیز مثل باقی بخش‌های تولیدی در این سال‌های اخیر با چالش‌های بسیار شدیدی مواجه بوده است اما شاید جالب باشد که برخی رسانه‌ها ادعا کردند اسپانسر این کنسرت فرضی که در دو هفته اخیر جنجال زیادی برپا کرد، شرکت فرش دستبافت عرسین بوده است! حتی اگر این خبر رد شود، بهرحال فرش ایرانی نه تنها بر زمین آن کنسرت، نقش‌اش را افکنده بود بلکه هنوز تجارت فرش نقش مهمی در تولید و تحولات ایران ایفا می‌کند.

👈 ارتباط با نویسنده:
@Hossein_Rajabpour

@dasneveshtha

BY دستنوشته های اقتصادی و فلسفی