tgoop.com/doornamaa/706
Last Update:
#گزیدۀ_مصاحبه
🔅 به‌اضافۀ پادکست (۵)
دربارۀ کتاب #ستیز_و_سازش
گفت‌وگو با #فیروزه_صادق‌زاده
🔹در پنجمین قسمت از «به‌اضافۀ پادکست» دورنما، دکتر فیروزه صادق‌زاده دربان، دانش‌آموختهٔ ادیان تطبیقی و عضو هیئت علمی بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، از کتاب «ستیز و سازش» و دیدگاه‌های جمشید چوکسی دربارۀ تعامل زردشتیان و مسلمانان در نخستین سده‌های اسلامی می‌گوید. صادق‌زاده در ۱۳۹۹ از رسالۀ دکتری‌اش با عنوان «تلقی مسلمانان از زردشت و باورهای زردشتی بر اساس منابع مکتوب اسلامی تا پایان قرن ششم» در دانشگاه تهران دفاع کرده است. برخی از مهم‌ترین گفته‌های او در این مصاحبه از این قرارند:
🔻موضوع روابط زردشتیان و مسلمانان حین و پس از فتوحات اسلامی در آثار افرادی مثل فرای، اشپولر، زرین‌کوب، دانر و احمد امین بررسی شده است. مقالات مهم و تأثیرگذاری نیز از گلتسیهر، یارشاطر، بولت، و دنت در این زمینه وجود دارد که چوکسی هم در اثر خود از آن‌ها بهره برده اما او انواع مواجهات میان مسلمانان و زردشتیان طی چند قرن و عوامل تأثیرگذار بر این رویارویی‌ها را از منظری بررسی می‌کند که کمتر به آن پرداخته شده است. او نگاهی دین‌شناسانه با رویکرد جامعه‌شناختی به این موضوع دارد.
🔻چوکسی مانند خیلی از محققان دیگر معتقد است متون تاریخی متقدم تحت‌تأثیر شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نویسندگان خود قرار دارند و ممکن است دقت کافی در ارايهٔ وقایع نداشته باشد و باید آن‌ها را از فیلترهای مختلفی گذراند و ارزیابی کرد تا بتوان از دل آن‌ها روایاتی را که به واقع نزدیک‌ترند بیرون کشید. با این حال، او برخی از این روایت‌ها را به‌عنوان شرح نسبتاً درستی از وقایع می‌پذیرد و حتی از مابقی هم نکاتی استنباط می‌کند.
🔻اصلی‌ترین منبع زردشتی دربارهٔ آخرالزمان، «زند بهمن‌یشت» به زبان پهلوی است که محتوای آن به دوران ساسانی برمی‌گردد اما در قرن سوم هجری مکتوب شده و پیش از آن به‌شکل شفاهی بین موبدان منتقل می‌شده است. منبع دیگر پیش‌گویی‌هایی است که به جاماسب، وزیر گشتاسب پادشاه حامیِ زردشت، نسبت داده شده و در «یادگار جاماسبی»، یا «جاماسب‌نامه» و «یادگار زریران» آمده است. محتوای این آثار بارها بازنویسی شده و در شرایط اجتماعیِ آن زمانِ ایرانیان مطالبی به آن افزوده شده است، ازجمله حملهٔ عرب‌ها به ایران و یادکرد از عرب‌ها به عنوان دیو.
🔻توصیف حوادث و وقایع آخرالزمان زردشتی به آخرالزمان اسلامی شباهت دارد اما درعین‌حال تفاوت بنیادینی هم با آن دارد: در سنت اسلامی آخرالزمان مرادف زمان برپایی قیامت و پایان عالم مادی است و زمان آن مشخص نیست. ظهور موعود مسلمان‌ها بلافاصله قبل از قیامت و نشانهٔ آن نیست.
🔻هرچه ساکنان مسلمان سرزمین ایران بیشتر می‌شدند، نیاز به ارتباط بین مسلمانان و زردشتیان بیشتر حس می‌شد. زردشتیان با مسلمان‌شدن می‌توانستند اموال و موقعیت اجتماعی و سیاسی خود را حفظ کنند. برای مسلمان‌ها نیز ارتباط اقتصادی با زردشتیان و استفاده از آن‌ها در مناصب دیوانی، حتی برای جمع آوری جزیه، حیاتی بود. همین نیاز سبب شد که مسلمانان سهل‌گیرانه‌تر با زردشتیان رفتار کنند و زردشتیان نیز اقبال بیشتری به مسلمان‌شدن نشان دهند. بدین معنا، نحوهٔ دین‌داری افراد جامعه و شرایط اجتماعی آن جامعه رابطه‌ای دوسویه با هم دارند.
✔️ فایل صوتی این گفت‌وگو را در تارنمای دورنما (صفحۀ شنیدنی‌ها) و همچنین کانال تلگرام دورنما می‌توانید بشنوید.
@doornamaa
BY دورنما
Share with your friend now:
tgoop.com/doornamaa/706