دکتر سرگلزایی drsargolzaei

⭕️ درباره‌ی اندیشه‌های ولتر بیشتر بدانیم

نویسنده: سوسن مدنی

🔹 ظهور روشنگران:

کاربرد اصطلاح روشنگری به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد، اما خود این پدیده مدت‌ها پیش از رواج این اصطلاح شکل گرفته بود.
در طول حیات ولتر، فیلوزوف به انسان‌هایی گفته میشد که خود را از سبک‌مغزی دربار و چاکر‌مسلکی دور نگه می‌داشتند و بعد از مرگ ولتر به نویسندگان و اندیشمندانی اطلاق می‌شد که موضع انتقادی در برابر نهادهای موجود داشتند و بر افکار عمومی اثرگذار بودند.

🔹 بستر اجتماعی-تاریخی اندیشه‌ورزی ولتر:

قبل از ولتر قدرت در دست دربار و کلیسا بود. این که چه عواملی باعث شد که ولتر بتواند این دو قدرت را به چالش بکشد قطعا به بستر اجتماعی و تاریخی اروپای غربی مربوط می‌شود.
جری مولر می‌نویسد ولتر صاحب دستگاه فکری مستقلی نبود اما هنرش شکل بخشیدن به افکار عمومی بود و توانست به موقع و بخوبی از شرایط استفاده کند.
عواملی که در زمانه‌ی ولتر بستر مناسب تحول را ایجاد کردند:
اول- شکل‌گیری پدیده‌ای بنام افکار عمومی بود. (افکار عمومی قدرتی نامریی است که بدون پول و بدون پلیس و بدون ارتش تأثیر قدرتمندی بر سیاست حکومت می‌گذارد. نقل از ژاک نکر وزیر مالیه‌ی دوران ولتر) 
ولتر به‌خوبی از طریق داستان و نمایش طنز که قابل قبول و‌جذاب برای عموم بود افکار عمومی را تحت تأثیر قرار می‌داد.
دوم- ظهور مردان مستقل ازحکومت بود که قبل از آن از نظر اقتصادی وابسته به اغنیا و ثروتمندان بودند که مسکن و پوشاک و مستمری دولتی و منزلت را دریافت کنند اما با پیش‌فروش کتاب‌ها در بازار آزاد توسط ناشران یا کتابفروش‌ها یک شیوهٔ جدید مابین تحت‌الحمایتی و فروش مستقیم کتاب شکل گرفت و این سبب شد شکل جدیدی از نوشتن که مبنایش بر یک عامه‌ی مطلع استوار باشد شکل بگیرد (به جای توسل به حاکم سلطنتی و یا اشراف) و ولتر از این امکان استفاده کرد.
سوم- پدیده‌ی شهر نشینی و ایجاد کافه‌ها و کلوپ‌ها باعث شد نهادهای جدید عمومی شکل بگیرند و در آنجا افرادی که هزینه‌ی خرید کتاب را نداشتند برای کتابخوانی همگانی دور هم جمع شوند و قشر کتابخوان عامه تشکیل شد.
چهارم- در آن دوره مدافعان علوم طبیعی و استفاده از عقل بشری بر طبق روش‌های حاکم بر علوم طبیعی (مثل قوانین نیوتن)، دعاوی غیرعقلانی دستگاه مذهبی را به چالش می‌کشیدند و ولتر در تمام زندگی حرفه‌ای‌اش پیکار با کلیسای کاتولیک و ضدیت با دعاوی سیاسی مذهب را مدنظر داشت.
پنجم- انتشار مجلات فکری برای اولین بار در انگلستان در سال ۱۷۱۱ ، که دربارهٔ مسائل مربوط به مصلحت عمومی بود و الگوی تأثیر‌پذیری سیاسی از توسل به دربار و‌پادشاه به داوری محکمه‌ی عام در حال تغییر بود.
ششم- ظهور پروتستانیسم در قرن شانزدهم، وحدت مسیحیت در اروپا را شکست.
هرچند پروتستانیسم هم دولت را جزیی از پیکر کلیسا می‌دانست اما اختلاف بر سر این بود که کدام مذهب، حقیقی است.
براین اساس در قرن شانزده و هفده میلادی تاریخ اروپا سرشار شد از جنگ‌های داخلی و قتل عام و اعدام و تبعید اقلیت‌های مذهبی.
و در اواخر قرن شانزدهم ایدهٔ مدارای مذهبی در اثر ترس و عجز از جنگ‌های داخلی شکل گرفت و گروهی از متفکران فرانسوی به صیانت از صلح مدنی و مقدم داشتن آن بر الزامات راست‌آیینی (ارتودوکس) مذهبی صحبت می‌کردند که بعدها به دست اسپینوزا و جان لاک بسط و پرورش یافت.‌
وقتی ولتر به‌دلایل شخصی و انگیزه‌های فکری و اقتصادی از فرانسه به انگلستان سفر کرد،  در آنجا این موضوع که چگونه آدم‌هایی با عقاید و باورهای متفاوت می‌توانند بدون سرکوب یکدیگر در کنار هم زندگی کنند او را مجذوب کرد.
ولتر رونق و رفاه و آزادی انگلستان زمان خود را با ویرانی و تخریبی مقایسه می‌کرد که جنگ های مذهبی قرن هفدهم ایجاد کرده بود.
در کلام ولتر، اختلافات مذهبی بیش از آن‌که مورد کندوکاو قرار بگیرند پیش‌پا‌افتاده تلقی می‌شوند و مدارای مذهبی از جمله الگوهای مفیدی بود که ولتر قصد داشت با نوشتن نامه‌های فلسفی به هم وطنان خود بیاموزد.
ولتر اعتقاد داشت که نفس وجود تعدد و چندگانگی فرقه‌های مذهبی در انگلستان به مدارای مذهبی بال و پر داده بود: «اگر فقط یک مذهب در انگلستان بود خطر استبداد وجود داشت، اگر تعدادشان دوتا بود آنها گلوی هم را می‌دریدند اما اکنون تعداد آنها سی تاست و با یکدیگر در صلح و صفا زندگی می‌کنند».
به گمان ولتر آنچه دست کم به همین اندازه اهمیت داشت جایگزینی دغدغه‌های مذهبی با جستجوی ثروت و خوشبختی بود. به نظر ولتر، منفعت طلبی شخصی بیش از تعهد ایدئولوژیک تقویت کنندهُ صلح اجتماعی باشد. آنجا که آزادی عقیده وجود نداشته باشد به ندرت آزادی داد و ستد وجود خواهد داشت، و همان خودکامگی و استبدادی که به عقاید مردم دست‌اندازی می‌کند به تجارت آنها هم تعرض خواهد کرد.

🔹 منبع: کتاب ذهن و بازار
نوشته‌ی جری مولر- ترجمهٔ مهدی نصرالله‌زاده
انتشارات بیدگل

⭕️ ادامه دارد...
@drsargolzaei

www.tgoop.com/drsargolzaei/7877

9.2K viewsedited  Mar 11, 2024 at 14:18

⭕️ درباره‌ی اندیشه‌های ولتر بیشتر بدانیم

نویسنده: سوسن مدنی

🔹 ظهور روشنگران:

کاربرد اصطلاح روشنگری به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد، اما خود این پدیده مدت‌ها پیش از رواج این اصطلاح شکل گرفته بود.
در طول حیات ولتر، فیلوزوف به انسان‌هایی گفته میشد که خود را از سبک‌مغزی دربار و چاکر‌مسلکی دور نگه می‌داشتند و بعد از مرگ ولتر به نویسندگان و اندیشمندانی اطلاق می‌شد که موضع انتقادی در برابر نهادهای موجود داشتند و بر افکار عمومی اثرگذار بودند.

🔹 بستر اجتماعی-تاریخی اندیشه‌ورزی ولتر:

قبل از ولتر قدرت در دست دربار و کلیسا بود. این که چه عواملی باعث شد که ولتر بتواند این دو قدرت را به چالش بکشد قطعا به بستر اجتماعی و تاریخی اروپای غربی مربوط می‌شود.
جری مولر می‌نویسد ولتر صاحب دستگاه فکری مستقلی نبود اما هنرش شکل بخشیدن به افکار عمومی بود و توانست به موقع و بخوبی از شرایط استفاده کند.
عواملی که در زمانه‌ی ولتر بستر مناسب تحول را ایجاد کردند:
اول- شکل‌گیری پدیده‌ای بنام افکار عمومی بود. (افکار عمومی قدرتی نامریی است که بدون پول و بدون پلیس و بدون ارتش تأثیر قدرتمندی بر سیاست حکومت می‌گذارد. نقل از ژاک نکر وزیر مالیه‌ی دوران ولتر) 
ولتر به‌خوبی از طریق داستان و نمایش طنز که قابل قبول و‌جذاب برای عموم بود افکار عمومی را تحت تأثیر قرار می‌داد.
دوم- ظهور مردان مستقل ازحکومت بود که قبل از آن از نظر اقتصادی وابسته به اغنیا و ثروتمندان بودند که مسکن و پوشاک و مستمری دولتی و منزلت را دریافت کنند اما با پیش‌فروش کتاب‌ها در بازار آزاد توسط ناشران یا کتابفروش‌ها یک شیوهٔ جدید مابین تحت‌الحمایتی و فروش مستقیم کتاب شکل گرفت و این سبب شد شکل جدیدی از نوشتن که مبنایش بر یک عامه‌ی مطلع استوار باشد شکل بگیرد (به جای توسل به حاکم سلطنتی و یا اشراف) و ولتر از این امکان استفاده کرد.
سوم- پدیده‌ی شهر نشینی و ایجاد کافه‌ها و کلوپ‌ها باعث شد نهادهای جدید عمومی شکل بگیرند و در آنجا افرادی که هزینه‌ی خرید کتاب را نداشتند برای کتابخوانی همگانی دور هم جمع شوند و قشر کتابخوان عامه تشکیل شد.
چهارم- در آن دوره مدافعان علوم طبیعی و استفاده از عقل بشری بر طبق روش‌های حاکم بر علوم طبیعی (مثل قوانین نیوتن)، دعاوی غیرعقلانی دستگاه مذهبی را به چالش می‌کشیدند و ولتر در تمام زندگی حرفه‌ای‌اش پیکار با کلیسای کاتولیک و ضدیت با دعاوی سیاسی مذهب را مدنظر داشت.
پنجم- انتشار مجلات فکری برای اولین بار در انگلستان در سال ۱۷۱۱ ، که دربارهٔ مسائل مربوط به مصلحت عمومی بود و الگوی تأثیر‌پذیری سیاسی از توسل به دربار و‌پادشاه به داوری محکمه‌ی عام در حال تغییر بود.
ششم- ظهور پروتستانیسم در قرن شانزدهم، وحدت مسیحیت در اروپا را شکست.
هرچند پروتستانیسم هم دولت را جزیی از پیکر کلیسا می‌دانست اما اختلاف بر سر این بود که کدام مذهب، حقیقی است.
براین اساس در قرن شانزده و هفده میلادی تاریخ اروپا سرشار شد از جنگ‌های داخلی و قتل عام و اعدام و تبعید اقلیت‌های مذهبی.
و در اواخر قرن شانزدهم ایدهٔ مدارای مذهبی در اثر ترس و عجز از جنگ‌های داخلی شکل گرفت و گروهی از متفکران فرانسوی به صیانت از صلح مدنی و مقدم داشتن آن بر الزامات راست‌آیینی (ارتودوکس) مذهبی صحبت می‌کردند که بعدها به دست اسپینوزا و جان لاک بسط و پرورش یافت.‌
وقتی ولتر به‌دلایل شخصی و انگیزه‌های فکری و اقتصادی از فرانسه به انگلستان سفر کرد،  در آنجا این موضوع که چگونه آدم‌هایی با عقاید و باورهای متفاوت می‌توانند بدون سرکوب یکدیگر در کنار هم زندگی کنند او را مجذوب کرد.
ولتر رونق و رفاه و آزادی انگلستان زمان خود را با ویرانی و تخریبی مقایسه می‌کرد که جنگ های مذهبی قرن هفدهم ایجاد کرده بود.
در کلام ولتر، اختلافات مذهبی بیش از آن‌که مورد کندوکاو قرار بگیرند پیش‌پا‌افتاده تلقی می‌شوند و مدارای مذهبی از جمله الگوهای مفیدی بود که ولتر قصد داشت با نوشتن نامه‌های فلسفی به هم وطنان خود بیاموزد.
ولتر اعتقاد داشت که نفس وجود تعدد و چندگانگی فرقه‌های مذهبی در انگلستان به مدارای مذهبی بال و پر داده بود: «اگر فقط یک مذهب در انگلستان بود خطر استبداد وجود داشت، اگر تعدادشان دوتا بود آنها گلوی هم را می‌دریدند اما اکنون تعداد آنها سی تاست و با یکدیگر در صلح و صفا زندگی می‌کنند».
به گمان ولتر آنچه دست کم به همین اندازه اهمیت داشت جایگزینی دغدغه‌های مذهبی با جستجوی ثروت و خوشبختی بود. به نظر ولتر، منفعت طلبی شخصی بیش از تعهد ایدئولوژیک تقویت کنندهُ صلح اجتماعی باشد. آنجا که آزادی عقیده وجود نداشته باشد به ندرت آزادی داد و ستد وجود خواهد داشت، و همان خودکامگی و استبدادی که به عقاید مردم دست‌اندازی می‌کند به تجارت آنها هم تعرض خواهد کرد.

🔹 منبع: کتاب ذهن و بازار
نوشته‌ی جری مولر- ترجمهٔ مهدی نصرالله‌زاده
انتشارات بیدگل

⭕️ ادامه دارد...
@drsargolzaei

BY دکتر سرگلزایی drsargolzaei