پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف

⭕️ واکنش آیت الله سید محمود حسینی شاهرودی به درخواست اجازه‌نامه محمدحسین طهرانی

علمای برجسته شیعه از دیرباز با مشرب عرفانی و آیین صوفیانه سر سازگاری نداشته و آن را تأیید نمی کردند. بسیاری از ایشان در ردّ تصوف و عرفان صوفیانه، آثاری بر جای گذاشته و برخی دیگر با اعمال و رفتار خود، نسبت به انحرافات صوفیان واکنش‌های روشنگرانه نشان داده‌اند.

آیت‌الله سید محمود شاهرودی که از شاگردان برجسته میرزای نائینی و آقاضیاء عراقی به شمار می‌رفت، پس از سید ابوالحسن اصفهانی به مرجعیت رسید. میرزای نائینی او را با عنوان «ذوالشهادتین» مورد خطاب قرار می‌داد و همواره نظر او را در ارائه گواهی اجازه اجتهاد به شاگردان خود جویا می‌شد. او به‌عنوان مؤسس نخستین بعثه در مکه و مدینه و احیاگر سنت پیاده‌روی به سوی کربلا شناخته می‌شود. مدفن او در نجف، در بالاسر حرم مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) قرار دارد.

محمدمحسن طهرانی در خاطرات خود، حکایت جالبی از واکنش آیت‌الله شاهرودی، به درخواست اجازه‌نامه پدرش محمدحسین طهرانی، معروف به علامه طهرانی، نقل کرده است که در ادامه متن آن آورده می‌شود:

«مى‏ گفتند: رفتم پيش آقاى شاهرودى و گفتم كه ما ديگر عازم ايران هستيم و اگر شما لطف كنيد چند خطى تبركاً از شما داشته باشيم، ايشان سرى تكان دادند و گفتند بسيار خوب، شما فردا عصر بياييد و من اجازه را مى‏ نويسم، گفتند فردا عصر من پيش ايشان رفتم و نامه ‏اى روى ميز تحرير بود، گفتند بخوان.
مرحوم آقا گفتند من فى‏ المجلس نامه را باز كردم و خواندم... بعد ايشان گفتند: به آقاى شاهرودى گفتم آقا اين است؟! نتيجه اين چند سالى كه در خدمت شما بوديم اين است؟!
ديگر چه نوشته بودند ايشان به من نگفتند- ايشان، قوى ‏ترين شاگرد آقاى شاهرودى بودند اين را همه مى ‏دانستند. در اشكالات درس بر آقاى شاهرودى ايشان هميشه غالب بودند و در اشكال كردن بر ايشان غلبه مى ‏كرد.
گفتند ايشان رو كردند به من و گفتند آقاى سيد محمد حسين من از امام زمان عليه ‏السلام خجالت مى‏ كشم كه بيش از اين مقدار راجع به شما بنويسم، مى ‏گفتند من اين نامه را تا كردم و داخل پاكت گذاشتم و گفتم در اختيار شما باشد كه اين مقدار هم خجالت نكشيد...
اشكال و گناه پدر ما چه بود؟ اشكال اين بود كه در سلك ساير افراد نبود، فقط ايرادش در همين بود، و مرامش همان مرامى بود كه به دنبال ارتباط با حاج شيخ عباس قوچانى و... بود.
چون ايشان إبايى از ابراز عقيده در نجف نداشتند كه كتمان كند مثل آنهائى كه عمامه سرشان است و عبايشان را روى سرشان مى‏ كشند و يواشكى مى‏ رفتند. ايشان صاف گردنش را خيلى بلند نگه مى‏ داشت و يك خرده هم اين‏طرف‏تر كه هر جا مى‏ رود و از هر جا كه مى ‏آيد همه ببينند كه با چه كسى هست و با چه كسى حرف مى‏ زند. از اين نقطه نظر خيلى مشخص بود.» [1]

فرزند طهرانی به نقل از پدرش صراحتا اعلام می کند که حضرت آیت الله شاهرودی به دلیل مسلک صوفیانه پدرش، اجازه نامه درخوری برای او مرقوم نفرمودند.

از طرفی دیگر، می دانیم که علم گریزی و مقابله با عقل و علم، از تفکرات زیربنایی در تصوف است. تا جایی که در برخی منابع صوفیانه، علم را حجاب اکبر نامیده اند. سیره سران صوفیه نیز غالبا چنین بوده است.

برای نمونه ابوسعید ابوالخیر چنین می گوید: «رأس هذا الامر کبس المحابر وخرق الدفاتر ونسیان العلوم»، یعنى اوّل مرحله تصوّف این است که درِ دوات ها را مُهر کنى و دفترها را پاره کنى و دانش ها را فراموش.[2]

و نیز می گوید: ما جمله کتاب ها را در خاک کردیم و بر سر آن دکّان ساختیم[3]

(آرى دکّان این آقایان با سرمایه جهل مردم است) و لذا مى بینیم که بسیارى از رهبران صوفیّه حتّى با خواندن و نوشتن مبارزه مى کرده اند. عطّار می گوید: جنید معتقد بوده که خواندن و نوشتن سبب پراکندگى حواس صوفى است.[4]

به گفته عطّار، بُشر حافى هفت صندوق کتاب حدیث داشت و همه را زیر خاک دفن کرد.[5]

شبلى هفتاد صندوق کتاب را که خود نوشته بود در دریا غرق کرد.[6] ابوسعید کندى گاه پنهانى به حوزه درسى وارد مى شد، روزى در خانقاه دواتش از جیبش افتاد «یکى از صوفیان به او گفت عورتت را بپوشان»[8]

لذا بعید است که محمدحسین طهرانی، از علمیت آنچنان بالایی برخوردار بوده باشد و این ادعا که او از شاگردان ممتاز و بلکه قوی ترین شاگرد! آیت الله شاهرودی بوده نیز صرفا از طهرانی و فرزندش نقل شده است. و چه بسا حضرت آیت الله شاهرودی علاوه بر مخالفت با مسلک عرفانی و صوفیانه طهرانی، از لحاظ علمی نیز وزن و ارزشی برای او قائل نبوده اند.


📌 مشاهده مشروح مطلب و استنادات مربوطه در سایت:
https://ebnearabi.com/146688/آیت-الله-سید-محمود-حسینی-شاهرودی.html


🔹 پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف:
https://www.tgoop.com/ebnearabi
https://eitaa.com/ebnearabi
@ebnearabi

پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف

واکنش آیت الله سید محمود حسینی شاهرودی به درخواست اجازه‌نامه محمدحسین طهرانی

علمای برجسته شیعه از دیرباز با مشرب عرفانی و آیین صوفیانه سر سازگاری نداشته و آن را تأیید نمی کردند. بسیاری از ایشان در ردّ تصوف و عرفان صوفیانه، آثاری بر جای ... ادامه مطلب

www.tgoop.com/ebnearabi/2532

1.4K viewsedited  Nov 11 at 05:21

⭕️ واکنش آیت الله سید محمود حسینی شاهرودی به درخواست اجازه‌نامه محمدحسین طهرانی

علمای برجسته شیعه از دیرباز با مشرب عرفانی و آیین صوفیانه سر سازگاری نداشته و آن را تأیید نمی کردند. بسیاری از ایشان در ردّ تصوف و عرفان صوفیانه، آثاری بر جای گذاشته و برخی دیگر با اعمال و رفتار خود، نسبت به انحرافات صوفیان واکنش‌های روشنگرانه نشان داده‌اند.

آیت‌الله سید محمود شاهرودی که از شاگردان برجسته میرزای نائینی و آقاضیاء عراقی به شمار می‌رفت، پس از سید ابوالحسن اصفهانی به مرجعیت رسید. میرزای نائینی او را با عنوان «ذوالشهادتین» مورد خطاب قرار می‌داد و همواره نظر او را در ارائه گواهی اجازه اجتهاد به شاگردان خود جویا می‌شد. او به‌عنوان مؤسس نخستین بعثه در مکه و مدینه و احیاگر سنت پیاده‌روی به سوی کربلا شناخته می‌شود. مدفن او در نجف، در بالاسر حرم مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) قرار دارد.

محمدمحسن طهرانی در خاطرات خود، حکایت جالبی از واکنش آیت‌الله شاهرودی، به درخواست اجازه‌نامه پدرش محمدحسین طهرانی، معروف به علامه طهرانی، نقل کرده است که در ادامه متن آن آورده می‌شود:

«مى‏ گفتند: رفتم پيش آقاى شاهرودى و گفتم كه ما ديگر عازم ايران هستيم و اگر شما لطف كنيد چند خطى تبركاً از شما داشته باشيم، ايشان سرى تكان دادند و گفتند بسيار خوب، شما فردا عصر بياييد و من اجازه را مى‏ نويسم، گفتند فردا عصر من پيش ايشان رفتم و نامه ‏اى روى ميز تحرير بود، گفتند بخوان.
مرحوم آقا گفتند من فى‏ المجلس نامه را باز كردم و خواندم... بعد ايشان گفتند: به آقاى شاهرودى گفتم آقا اين است؟! نتيجه اين چند سالى كه در خدمت شما بوديم اين است؟!
ديگر چه نوشته بودند ايشان به من نگفتند- ايشان، قوى ‏ترين شاگرد آقاى شاهرودى بودند اين را همه مى ‏دانستند. در اشكالات درس بر آقاى شاهرودى ايشان هميشه غالب بودند و در اشكال كردن بر ايشان غلبه مى ‏كرد.
گفتند ايشان رو كردند به من و گفتند آقاى سيد محمد حسين من از امام زمان عليه ‏السلام خجالت مى‏ كشم كه بيش از اين مقدار راجع به شما بنويسم، مى ‏گفتند من اين نامه را تا كردم و داخل پاكت گذاشتم و گفتم در اختيار شما باشد كه اين مقدار هم خجالت نكشيد...
اشكال و گناه پدر ما چه بود؟ اشكال اين بود كه در سلك ساير افراد نبود، فقط ايرادش در همين بود، و مرامش همان مرامى بود كه به دنبال ارتباط با حاج شيخ عباس قوچانى و... بود.
چون ايشان إبايى از ابراز عقيده در نجف نداشتند كه كتمان كند مثل آنهائى كه عمامه سرشان است و عبايشان را روى سرشان مى‏ كشند و يواشكى مى‏ رفتند. ايشان صاف گردنش را خيلى بلند نگه مى‏ داشت و يك خرده هم اين‏طرف‏تر كه هر جا مى‏ رود و از هر جا كه مى ‏آيد همه ببينند كه با چه كسى هست و با چه كسى حرف مى‏ زند. از اين نقطه نظر خيلى مشخص بود.» [1]

فرزند طهرانی به نقل از پدرش صراحتا اعلام می کند که حضرت آیت الله شاهرودی به دلیل مسلک صوفیانه پدرش، اجازه نامه درخوری برای او مرقوم نفرمودند.

از طرفی دیگر، می دانیم که علم گریزی و مقابله با عقل و علم، از تفکرات زیربنایی در تصوف است. تا جایی که در برخی منابع صوفیانه، علم را حجاب اکبر نامیده اند. سیره سران صوفیه نیز غالبا چنین بوده است.

برای نمونه ابوسعید ابوالخیر چنین می گوید: «رأس هذا الامر کبس المحابر وخرق الدفاتر ونسیان العلوم»، یعنى اوّل مرحله تصوّف این است که درِ دوات ها را مُهر کنى و دفترها را پاره کنى و دانش ها را فراموش.[2]

و نیز می گوید: ما جمله کتاب ها را در خاک کردیم و بر سر آن دکّان ساختیم[3]

(آرى دکّان این آقایان با سرمایه جهل مردم است) و لذا مى بینیم که بسیارى از رهبران صوفیّه حتّى با خواندن و نوشتن مبارزه مى کرده اند. عطّار می گوید: جنید معتقد بوده که خواندن و نوشتن سبب پراکندگى حواس صوفى است.[4]

به گفته عطّار، بُشر حافى هفت صندوق کتاب حدیث داشت و همه را زیر خاک دفن کرد.[5]

شبلى هفتاد صندوق کتاب را که خود نوشته بود در دریا غرق کرد.[6] ابوسعید کندى گاه پنهانى به حوزه درسى وارد مى شد، روزى در خانقاه دواتش از جیبش افتاد «یکى از صوفیان به او گفت عورتت را بپوشان»[8]

لذا بعید است که محمدحسین طهرانی، از علمیت آنچنان بالایی برخوردار بوده باشد و این ادعا که او از شاگردان ممتاز و بلکه قوی ترین شاگرد! آیت الله شاهرودی بوده نیز صرفا از طهرانی و فرزندش نقل شده است. و چه بسا حضرت آیت الله شاهرودی علاوه بر مخالفت با مسلک عرفانی و صوفیانه طهرانی، از لحاظ علمی نیز وزن و ارزشی برای او قائل نبوده اند.


📌 مشاهده مشروح مطلب و استنادات مربوطه در سایت:
https://ebnearabi.com/146688/آیت-الله-سید-محمود-حسینی-شاهرودی.html


🔹 پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف:
https://www.tgoop.com/ebnearabi
https://eitaa.com/ebnearabi
@ebnearabi

BY پژوهشی درباره ابن عربی، عرفان و تصوف