فرهاد شفتی

پرسشی و پاسخی: آیات معنوی قرآن، و بهشت و جهنم

- وقتی با قرآن روبه‌رو هستم حسی متضاد را تجربه می‌کنم. حسی که در آن می‌بینم در کنار آیاتی با مضمون معنوی، آیاتی هستند که در آنها وعده‌ی بهشت و حوری داده شده است یا آیاتی که مربوط به جاودانه بودن کافران و غیر مسلمانان است. همه این موارد در حقیقت با مطلب اخیر شما از مصاحبه‌ی‌خانم کرن آرمسترانگ برای من دوگانگی ایجاد میکند. در مواجهه با متن قرآن چه رویکردی داشته باشم؟ چه نگاهی مناسب است؟

🍃 آنچه ابن‌عربی درباره‌ی آن نوشته و خانم کرن آرمسترانگ نقل می‌کند درباره ی تصویر ما از خداوند است. چون خداوند نامحدود است، هر آنچه فهم ما از اوست تنها تصویری از اوست و به تعبیر ابن‌عربی ساخته‌ی ماست و نه خود او.

🍃 اگر بپذیریم که آنچه از خداوند می‌دانیم و در قرآن آمده است تنها تصویری از اوست که برای مخاطب قرآن تا حدی قابل درک باشد، آنگاه این را نیز می‌توان پذیرفت که بسیاری از آنچه به آن تصویر نسبت داده شده است، خود تصویری بر مبنای آن تصویر است. از این منظر داستانِ خلقت، آنچه پس از مرگ در پیش است، و عالم ملکوت، تصاویری هستند از حقیقتِ ازل و ابد و دستگاه الهی. در نوشته ها و گفتارها به تمام آنچه ورای ماست با عنوان "امر متعالی" یاد می‌کنم و به طور خاص از عنوان "حقیقت مطلق" برای اشاره به آنچه ما از او به "خداوند" یاد می‌کنیم استفاده می‌کنم تا بر تصویر بودن تمام این مفاهیم تاکید کنم. بر این مبنا و با استفاده از عناوینی که آوردم، اینگونه خلاصه می‌کنم که آنچه ابن‌عربی درباره‌ی آن "حقیقت مطلق" می‌گوید درباره‌ی "امر متعالی" نیز صادق است.

🍃 تصویر ادیان و مسلک‌های معنویِ مختلف از آخرت متفاوت است اما تقریبا همه بر این اتفاق دارند که چگونگی ما در این دنیا، چگونگی ما پس از مرگ را رقم می‌زند. همسو با همین، تصویری که مخاطبان ادیان ابراهیمی، به خصوص مسیحیت و اسلام، از پس از مرگ دارند روز قیامت و قضاوت و بهشت و جهنم است. این تصاویر از حقایقی پرده برمی‌دارند اما تصویراند و نه عین حقیقت. قرآن به خصوص برای هدایت مخاطبان مستقیم گفتمانی بر مبنای انذار و تبشیر دارد. این گفتمان و آن انذار و تبشیر خود بر مبنای همان تصویر ادیان ابراهیمی از آخرت هستند. جالب است که بسیاری از عرفای اسلام از جمله ابن‌عربی، ضمن استفاده از تعابیر قیامت و بهشت و جهنم، درک و تبیینی لطیف و ورای ظاهر الفاظ از این عناوین داشتند.
(در چارچوب این تصویر، این را نیز در نظر داشته باشید که قرآن نه به غیرمسلمانان که به کافران وعده‌ی جهنم داده است. کافر و غیرمسلمان یکی نیستند.)

🍃 به نظرم اگر از این دید به آیاتی که اشاره کردید بنگرید تضاد و دوگانگی نخواهید دید و آنچه شما از آن به «معنویت» یاد کردید را نه در بعضی آیات که در تمام قرآن جاری خواهید یافت.

بیشتر درباره‌ی آیات عذاب: اینجا

#پرسش_پاسخ #بهشت_جهنم
@farhadshafti

Telegram

فرهاد شفتی

🍃 در ادامه‌ی علاقه‌ام به بحث‌های کثرت‌انگاری دینی خواستم این ویدیو را 👆 هم‌رسان کنم که دیدم دوست پژوهش‌گر و اهل قلم، علی سلطانی، در هامش آن را با توضیح و ترجمه‌ای خوب آورده است (ویدیوی کامل این مصاحبه در اینجا).

🍃 ادعا نمی‌کنم که ابن‌عربی لزوما به آن معنی…

www.tgoop.com/farhadshafti/647

4.4K viewsedited  Aug 13, 2023 at 18:49

پرسشی و پاسخی: آیات معنوی قرآن، و بهشت و جهنم

- وقتی با قرآن روبه‌رو هستم حسی متضاد را تجربه می‌کنم. حسی که در آن می‌بینم در کنار آیاتی با مضمون معنوی، آیاتی هستند که در آنها وعده‌ی بهشت و حوری داده شده است یا آیاتی که مربوط به جاودانه بودن کافران و غیر مسلمانان است. همه این موارد در حقیقت با مطلب اخیر شما از مصاحبه‌ی‌خانم کرن آرمسترانگ برای من دوگانگی ایجاد میکند. در مواجهه با متن قرآن چه رویکردی داشته باشم؟ چه نگاهی مناسب است؟

🍃 آنچه ابن‌عربی درباره‌ی آن نوشته و خانم کرن آرمسترانگ نقل می‌کند درباره ی تصویر ما از خداوند است. چون خداوند نامحدود است، هر آنچه فهم ما از اوست تنها تصویری از اوست و به تعبیر ابن‌عربی ساخته‌ی ماست و نه خود او.

🍃 اگر بپذیریم که آنچه از خداوند می‌دانیم و در قرآن آمده است تنها تصویری از اوست که برای مخاطب قرآن تا حدی قابل درک باشد، آنگاه این را نیز می‌توان پذیرفت که بسیاری از آنچه به آن تصویر نسبت داده شده است، خود تصویری بر مبنای آن تصویر است. از این منظر داستانِ خلقت، آنچه پس از مرگ در پیش است، و عالم ملکوت، تصاویری هستند از حقیقتِ ازل و ابد و دستگاه الهی. در نوشته ها و گفتارها به تمام آنچه ورای ماست با عنوان "امر متعالی" یاد می‌کنم و به طور خاص از عنوان "حقیقت مطلق" برای اشاره به آنچه ما از او به "خداوند" یاد می‌کنیم استفاده می‌کنم تا بر تصویر بودن تمام این مفاهیم تاکید کنم. بر این مبنا و با استفاده از عناوینی که آوردم، اینگونه خلاصه می‌کنم که آنچه ابن‌عربی درباره‌ی آن "حقیقت مطلق" می‌گوید درباره‌ی "امر متعالی" نیز صادق است.

🍃 تصویر ادیان و مسلک‌های معنویِ مختلف از آخرت متفاوت است اما تقریبا همه بر این اتفاق دارند که چگونگی ما در این دنیا، چگونگی ما پس از مرگ را رقم می‌زند. همسو با همین، تصویری که مخاطبان ادیان ابراهیمی، به خصوص مسیحیت و اسلام، از پس از مرگ دارند روز قیامت و قضاوت و بهشت و جهنم است. این تصاویر از حقایقی پرده برمی‌دارند اما تصویراند و نه عین حقیقت. قرآن به خصوص برای هدایت مخاطبان مستقیم گفتمانی بر مبنای انذار و تبشیر دارد. این گفتمان و آن انذار و تبشیر خود بر مبنای همان تصویر ادیان ابراهیمی از آخرت هستند. جالب است که بسیاری از عرفای اسلام از جمله ابن‌عربی، ضمن استفاده از تعابیر قیامت و بهشت و جهنم، درک و تبیینی لطیف و ورای ظاهر الفاظ از این عناوین داشتند.
(در چارچوب این تصویر، این را نیز در نظر داشته باشید که قرآن نه به غیرمسلمانان که به کافران وعده‌ی جهنم داده است. کافر و غیرمسلمان یکی نیستند.)

🍃 به نظرم اگر از این دید به آیاتی که اشاره کردید بنگرید تضاد و دوگانگی نخواهید دید و آنچه شما از آن به «معنویت» یاد کردید را نه در بعضی آیات که در تمام قرآن جاری خواهید یافت.

بیشتر درباره‌ی آیات عذاب: اینجا

#پرسش_پاسخ #بهشت_جهنم
@farhadshafti

BY فرهاد شفتی