tgoop.com/gamaper/68
Last Update:
| با مترجمان در این روزها |
| محمدرضا خاکی، مترجم |
من مترجم در عرصهٔ تئاتر و هنرهای نمایشی هستم. بیش از سی سال است که علاوه بر تدریس تئاتر در دانشگاه مشغول ترجمهٔ نمایشنامه و کتاب‌های تخصصی در حوزهٔ تئاتر بوده‌ام. طی این سال‌ها با ناشران مختلفی کار کرده‌ام و آثاری از نمایشنامه‌نویسان و نظریه‌پردازان تئاتر معاصر اروپا را از فرانسه به فارسی ترجمه کرده‌ام. پس از بحث‌هایی که در دو سه هفتهٔ اخیر پیرامون وضعیت ترجمه و نحوهٔ برخورد پاره‌ای از ناشران در منتشر گردید و منجر به عذرخواهی یکی از ناشران هم شد تصمیم گرفتم که در خصوص نحوهٔ کار یکی از ناشران و نحوهٔ برخورد مدیرش با خودم و چگونگی عمل‌نکردن به مفاد قرارداد و طفره‌رفتن از پرداخت حقوق مترجم مطالبی را عنوان کنم.
من ترجمهٔ شش نمایشنامهٔ خارجی را برای انتشار به این ناشر سپرده‌ام؛ و منتشر شده‌اند. همچنین یک کتاب دیگر را که در مورد کرئوگرافی رقص مدرن است و نوشتهٔ کارین واهنر؛ کتابی که یکی از کتاب‌های پایهٔ آموزش حرکت است و در نوع خود از بهترین کتاب‌های آموزشی به زبان فرانسه است. این کتاب را هم بیش از دو سال است که به این ناشر داده‌ام و با آنکه دو سال از صدور مجوز آن می‌گذرد و هیچ پولی هم بابت آن نپرداخته است، نه چاپ می‌کند و نه برمی‌گرداند. در مورد کتاب‌های ترجمه‌ای هم که چاپ شده‌اند و شماری از آنها به چاپ پنجم هم رسیده و نسخه‌هایشان هم در بازار به اتمام رسیده است نیز از پرداخت حق‌الترجمه طبق قرارداد طفره می‌روند و بازهم نه کتاب‌ها را بر می‌گردانند و نه چاپ می‌کنند.
نکته‌ای که من متوجه شده‌ام، متأسفانه این ناشر و احتمالاً ناشرانی دیگر(؟) از چاپ دیجیتال و فاقد کنترل کتاب‌ها استفاده می‌کنند و می‌فروشند و به همین دليل از چاپ مجدد کتاب‌ها طفره می‌روند، البته با آنکه کتاب‌های دیجیتال به‌راحتی قابل تشخیص‌اند. مع‌ذلک، این روند رفته‌رفته دارد عمومیت پیدا می‌کند. نکتهٔ دیگر فروش کتاب‌ها در فضای مجازی است که این هم اغلب بدون اطلاع مترجم و بدون کسب رضایت و گرفتن امضای او در قرارداد با فروشندگان کتاب در فضای مجازی صورت می‌گیرد که مصداق فروش مال غیر است و ناشر متنی را که متعلق به مترجم است در این فضاها می‌فروشد بدون آنکه خودش هیچ نقشی در ترجمه و تولید متن آن کتاب داشته باشد؛ و هنگام پرداخت سهم مترجم هم بیشترین سهم را برای خودش برمی‌دارد.
در حال حاضر من از آوردن نام این ناشر در این یادداشت خودداری می‌کنم و مایلم بدانم چند نفر دیگر از دوستان مترجم با چنین وضعیتی مواجه شده‌اند. اگر دوستان مترجم دیگری هم با چنین وضعیتی رودررو هستند، پیشنهاد من این است که ضمن معرفی این دسته از ناشران، به شکایتی جمعی اقدام کنیم و از سایر همکاران بخواهیم که از سپردن کار به آنها خودداری کنند. به این ترتیب شاید بتوان تغییری در این روند ایجاد کرد.
مدت‌هاست (بویژه پس از دورهٔ کرونا) اغلب ناشران صحبت از تیراژ ۲۰۰ یا ۳۰۰ نسخه می‌کنند و این اعداد هم مدام در مورد سقوط نشر کتاب در ایران و فقدان خریدار کتاب (خصوصاً به دلیل گران‌شدن کاغذ) رواج بسیار یافته است. تا آنجا که من می‌دانم، تحقیق قابل استنادی در خصوص صحت این ادعای برخی از ناشران صورت نگرفته است. گرانی همهٔ عرصه‌های زندگی را فرا گرفته است؛ از خورد و خوراک تا اجارهٔ خانه و مخارج حمل‌ونقل و بهداشت و درمان و... کتاب. قیمت یک فنجان قهوه، یک لیوان شربت، یک دم‌نوش یا یک بلیت کنسرت یا تئاتر با قیمت یک جلد کتاب تفاوت چندانی ندارد؛ حالا چطور شده که ناگهان قیمت کتاب گران شده و تیراژ به ۲۰۰ و ۳۰۰ نسخه رسیده است؟
تا آنجا که بنده جستجو کرده ام تیراژ کتاب پایین نیامده. اما برخی ناشران محترم بدون اطلاع مترجم و برخلاف قرارداد، اقدام به چاپ دیجیتال کتاب و پخش آن دور از چشم مترجم می کنند و هرگاه که از آنها در مورد تعداد کتاب فروخته شده پرسش می‌شود می‌گویند تعداد نسخه‌های چاپ‌شده طبق قرارداد هنوز به فروش نرفته و مثلاً ۵۰ نسخه از کتاب همچنان در انبار موجود است! درست هم می‌گویند! اما نمی‌گویند که چه تعداد از این کتاب را به صورت دیجیتال بدون اطلاع مترجم چاپ و پخش کرده‌اند و پولش را گرفته‌اند و سهم پدیدآورندهٔ کتاب را نپرداخته‌اند.
📄 متن کامل مقاله [در Instant Review]
ـ ɣ کانال گروهی از مترجمان ایران [گاما]
🏷 GAMAper
BY Gama | گاما
Share with your friend now:
tgoop.com/gamaper/68