tgoop.com/hamanandyab/414
Last Update:
گاهی در کنار هم قرار گرفتن واژه‌ها موجب می‌شود، برخلاف قاعده‌های آوایی، در تلفظ آن‌ها تغییراتی ایجاد شود. در اینجا گفتیم که به قیاس جد، که دارای واج «د» است، یک «د» نیز به پایانِ آبا افزوده شده و ترکیبِ جدوآبا به جدوآباد تبدیل شده‌است. اینک چند مثال دیگر:
تنگنا:
تنگا به قیاس پهنا تبدیل به تنگنا شده‌است؛
جنبل:
تُنبل، که گویا تَنبل هم تلفظ می‌شده، به‌سبب همراهی با جادو تبدیل به جنبل شده‌است (جادوجنبل)؛
خلأ:
خلاء به قیاس ملأ تبدیل به خلأ شده‌است؛
درازنا:
درازا به قیاس پهنا تبدیل به درازنا شده‌است؛
سگزی:
سگزی احتمالاً به قیاس رازی «ز» گرفته‌است؛
سلندر:
قلندر به‌سبب همراهی با سرگردان تبدیل به سلندر شده‌است (سلندروسرگردان)؛
شنفتن:
شنودن به قیاس گفتن تبدیل به شنفتن شده‌است (گفتن‌وشنفتن)؛
شنیدن:
شنودن به قیاس دیدن تبدیل به شنیدن شده‌است (دیدن‌وشنیدن)؛
عبیر:
عبید به‌سبب همراهی با اسیر تبدیل به عبیر شده‌است (اسیروعبیر)؛
فسنجان:
فسوجن به قیاس بادنجان تبدیل به فسنجان شده‌است؛
مروزی:
مروزی احتمالاً به قیاس رازی «ز» گرفته‌است؛
یسیر:
اسیر به‌سبب همراهی با یتیم در یک آیۀ مشهور قرآن (۸:۷۶) تبدیل به یسیر شده‌است؛
صور و صیدا و جابلقا و جابلسا و چند شاهد دیگر هم از این شمارند.
منبع مثال‌ها:
احمدرضا قائم‌مقامی، «ریشه‌شناسی و زبان فارسی (مقدمات)»، مجلۀ فرهنگ‌نویسی، شمارۀ ۹، ص ۵۳.
۱۴۰۰/۱۱/۲۷
فرهاد قربان‌زاده
@azvirayesh
BY همانندیاب
Share with your friend now:
tgoop.com/hamanandyab/414