tgoop.com/hamesh1/1081
Last Update:
متن و گفتار / مکتوب و شفاهی (۱)
آثار دوگونه‌اند. یک دسته از همان آغاز، در سکوت، برای «خواندنِ» در سکوت نوشته می‌شوند؛ خواندنِ ساکتی که بیشتر ویژگیِ مطالعهٔ دوران مدرن است و زمانی که ماشین چاپ توانست در شمارگان فراوان برای همه کتاب منتشر کند. به رنگِ همین هدف نیز ساختار، نشانگان و شبکه‌ی معنایی متن سامان می‌یابد. متن‌های علمی و فلسفی عموماً از این دسته‌اند.
دسته‌ی دوم آثار (گفتارهایی) که از دلِ گفتار زاده می‌شوند و از همان آغاز با «اجرا کردن» و «ادای شفاهی» همزادند و سپس در فرآیندی بعدی مگر به متنی رسمی تبدیل شوند. آفریده‌های هنری یا الهاماتِ دینی عموماً مشمول این دسته‌اند. همچون کتاب‌های مقدس، مناجات‌نامه‌ها، برخی شعرها، فیلم‌نامه‌ها و نمایشنامه‌ها. آثار گفتاربنیاد اگر روزی متنی مکتوب شوند، به قول افلاطون در فایدروس، ضعیف می‌شود. اگر قرار بر احیای توانی باشد، این متون مکتوب فقط در اجرای گفتاری باز انرژ‌ی‌های نهفته‌‌ی خود را آزاد می‌کنند و حیات خود را به نمایش می‌گذارند. گویی قبل از اجرای شفاهی اژدهای یخ‌زده‌ی مثنوی‌اند و با اجرا به «خورشید عراق» کشیده و یَخِشان باز می‌شود؛ اژدهایی که البته هیچ وقت در اندازه و تمامیت آن صورت گفتاری اولیه یَخش باز نمی‌شود.
با این اوصاف، باید در نظر داشت که اثر گفتاربنیاد تفاوت عمیقی با اثر متن‌بنیاد دارد. کمترین تفاوت این دو شبکه‌ی دال و مدلول، بافتار اثر یا به بیان دیگر، دیسکورس (گفتمان) وسیع‌ترِ اثر گفتاری است. کمترین ضعفِ اثر گفتاری‌ای که مکتوب شده، این است که امکان ندارد که بتوانیم همه‌ی ابعاد گفتمانیِ اثر گفتاری (چه کسی، چگونه، با چه کسی، در چه زمانی، در چه مکانی، ناظر به کداوم واقعه و ... ) را در متن مکتوب بازتاب دهیم.
#تاملات
@Hamesh1
BY هامِش (علی سلطانی)
Share with your friend now:
tgoop.com/hamesh1/1081