tgoop.com/hamesh1/1478
Last Update:
گزارش تصویری از نشست شب اول معرفی مصحف مشهد با حضور پژوهشگر این کار سترگ و بزرگ، مرتضی کریمینیا و استادان محترم دیگر و مجری-کارشناسیِ اینجانب.
مصحف مشهد رضوی (Codex Mashhad) کامل‌ترین مصحف حجازی دنیاست (با ۲۵۱ برگه و مشتمل بر حدود ۹۰ درصد از مصحف فعلی) که شواهد کهن‌خط‌شناسی (paleography) و آزمایش رادیوکربن ۱۴، تاریخ‌گذاری آن را به نیمه‌ی دوم قرن اول هجری می‌رساند. این مصحف سال‌ها از دو نسخه‌ی جدا از هم پنداشته‌شده در موزه‌ی آستان قدس رضوی به شماره‌‌های ۱۸ و ۴۱۱۶ نگهداری می‌شده و اصل آن در قرن ششم هجری وقف حرم رضوی شده است. این نسخه در ماه‌های اخیر پس از چندین سال کار پژوهشی وقت‌گیرِ مرتضی کریمینیا، در تصحیفی چشم‌گیر و محتوای پژوهشیِ منحصربفرد، با نام «مصحف مشهد رضوی» منتشر شده است.
مصحف حجازی نوعی از مصحف‌های اولیه با نگارش و صفحه‌آرایی خاص و پیشاکوفی است که در دنیا نمونه‌های اندکی از آن وجود دارد و تا قبل از پژوهش و انتشار مصحف مشهد رضوی، هیچ‌گاه نسخه‌ای به این کاملی نداشته است. از این نظر مصحف مشهد رضوی شاهد تاریخی و ماده‌ی پژوهشی بسیار مهم برای پژوهشگران این حوزه به شمار می‌آید که هر روز بیشتر از قبل نگاه پژوهشگران شاخص دانشگاه‌های دنیا را به خود معطوف کرده است.
ویژگیِ خاص مصحف مشهد نگارش و رسم عثمانی، اما با ترتیب سور اولیه‌ی متفاوتِ ابن‌مسعود است. مقصود از «اولیه» این است که ترتیب «فعلی» نسخه در دوره‌های بعد از تصحیف به دست کاتبی ناشناس به ترتیب مشهور و رسمیِ عثمانی تغییر کرده است. این نکته کشف مرتضی کریمینیا در حین کار بر روی نسخه است. ایشان پس از مدتی متوجه جای پاک‌‌شدن و تراشیدن پوست در سرسوره‌ها و املای افزوده در آغاز و پایان برخی سوره‌ها می‌شود که بررسی بیشتر او را به این نتیجه می‌رساند که ترتیب اولیه‌ی مصحف ترتیب ابن‌مسعودی بوده است. همان‌طور که گفته شد، اثرات این حذف و بازنویسی در نسخه‌ی امروزه بر روی پوست باقی مانده است و کتابت نسخه را در آن فقرات دولایه‌ای (palimpsest) کرده است.
همچنین گفتنی است که املای (orthography) مصحف مشهد با مصحف فعلیِ (قرائت حفص از عاصم) جز در مصادیقی جزئی واریانس (اختلاف) ندارد. چنین نکته‌ای چندان خوشامد تجدیدنظرطلبانی نیست که تدوین قرآن رسمی و نهایی را دیرتر تاربخ‌گذاری می‌کنند. این اختلافات و شواهد به همراه توضیحات دقیق دیگر، در مقاله‌ی مفصل انگلیسی و عربی، به پیوست چاپ شده است.
در پایان اشاره کنم که این دو جلسه در نمایشگاه قرآنی برگزار شد که شبیه هرگونه نمایشگاهی است جز نمایشگاه تخصصی و علمیِ قرآن. من مخالف جنبه‌های «حاشیه»ای و عامه‌پسند و متفرقه‌ی چنین نمایشگاه‌هایی نیستم. مثلا خودم از این غرفه‌ها زعفران! خریدم. اما پرسش این‌جاست: در نمایشگاهی که روزی به معنای واقعی بین‌المللی بوده است و پژوهشگران ناموری چون آنگلیکا نویورت و نیکلای زینای را میزبان می‌شده، امروزه جز غرفه‌های «حاشیه»ای و ایدئولوژیک و ترویجی، آیا «متن» علمی و پژوهشی‌‌ای دارد؟ و اگر ندارد، که سال‌هاست که ندارد، اساساً برای چه از بودجه‌ی بیت‌المال مبلغی هنگفت صرف برگزاری‌اش می‌شود؟
گزارش تصویری نشست اول
گزارش متنی (نه‌چندان دقیق) ایکنا از نشست شب اول
پ.نوشت: فیلم و صوت تدوین‌شده و کامل جلسه به زودی از سوی خود کتابخانه‌ی آستان قدس منتشر خواهد شد.
@Hamesh1
BY هامِش (علی سلطانی)
Share with your friend now:
tgoop.com/hamesh1/1478