tgoop.com/hamesh1/1521
Last Update:
فارسی؟ با طعم اعراب‌گذاری‌های افراطی
در نگارش معاصر ایرانی، رویکردی کمابیش رایج شده که شایسته‌ی مقاله‌ای مفصل است و در اینجا کوتاه درباره‌اش می‌گویم. کدام رویکرد؟ حرکت‌گذاریِ (اعراب‌گذاری) افراطی و بی‌وجه. این بدیهی است که در نگارش فارسی اعراب وجود ندارد. دستور خط زبان فارسی آشکارا می‌گوید که اعراب یا حرکت‌گذاری تنها در مواردی که موجب رفع ابهام و سهولت خواندن می‌شود، ضروری است. (دستور خط، ویرایش ۱۴۰۱، ص ۵۷). این در حالی است که در بیشینه‌ی این نگارش‌ها هیچ سهولتی در خواندن و هیچ رفع ابهامی در کار نیست و چه‌بسا با حرکت‌گذاریِ بی‌وجه با دشواری و ابهام‌آفرینی طرفیم.
اصولاً اصلاح خط و خاصه برگزیدن زبان‌نگاره‌ای (رسم‌الخط) نامتعارف در سده‌ای اخیر شمسی، همیشه کنشی روشنفکرانه و سنت‌ستیز در جامعه‌ی ایران قلمداد می‌شده. (نک به: له و علیه ویرایش، سایه اقتصادی‌نیا، «ویرایش و روشنفکری»، ص ۱۵) به بیان من بخوانید: حرکتی آوانگارد با شمایلی روشنفکرانه. اما به نظر من زمانه‌ی روشنفکریِ رسم‌الخطی به سر آمده و گزینش دلبخواهی و ابداعات ذوقیِ زبانی باید خانه‌ای در علت‌های علمیِ زبانی داشته باشد. این خانه هم‌اکنون در محله‌ی زبان‌شناسان و ادیبان قرار گرفته و سایرین بهترست که حتی در عین انتقاد و اجتهاد شخصی، در موازات و گفت‌وگو با جوازهای علمی آنان حرکت کنند.
به تحلیل کم‌کاوش من، حرکت‌گذاری با زبان‌نگاره‌ی داریوش آشوری وارد نگارش فارسی شده و به نظر من دیگران بدون توجیه‌بودن از مبانی آشوری، در این زمینه راه او را ادامه داده‌اند. البته بی‌قاعده و افراطی و نازیبا و ابهام‌آفرین.
از این روی، به دید این حقیر، بیشینه‌ی کسانی که در متن‌های خود گستره‌ای از اعراب‌گذاری‌های افراطی را دنبال می‌کنند، دلیل محکمی برای این کار کم‌سابقه در فارسی ندارند. و با این کار بیش از آنکه به سهولت خواندن متن فارسی کمک کنند، بر شلوغی و نازیباییِ اخلا‌ل‌گر متن افزوده‌اند. قاعده بر فارسیِ بی‌اعراب است و افزودن هر عنصر تازه‌ای باید فارسی‌بودن متن را از متن نگیرد. نگارش‌های پُراعراب و شلوغی مثل متن‌های جناب جویا جهانبخش، به نظر این حقیر هر چیزی هستند، جز نگارش فارسی. حتی متن‌های عربی معاصر نیز به‌اندازه‌ی برخی از این نگارش‌ها اعراب ندارد و از این رو می‌توان شمایل این نگارش‌های فارسی پُراعراب را صورت مکتوب زبان جدیدی دانست!
تکمیلی: خود من در متن فارسی به صورت «مطلق» و همه‌جایی، تنها یک‌جا گذاشتن حرکت کسره را رعایت می‌کنم و آن برای کلمه‌‌های پایان‌گیر (مختوم) به مصوت بلند «ای» در حالت اضافه است. مثل «علمیِ»، «ذوقیِ»، «فارسیِ» در همین متن. علتش هم روان‌تر‌شدن خواندن و متمایز‌شدن از مصوت بلند ای در غیر حالت اضافه و با یای نکره است. مثل کتابی، خوابی، مردی، دردی. داریوش آشوری راه‌حل نسبتاً خوبی برای صورت‌های نکره و مصوت بلند «ای» پیشنهاد داده که اگر رایج شده بود، من همین حرکت را هم در متن‌های فارسی‌ام نمی‌گذاشتم. او پیشنهاد می‌دهد که این کلمه‌ها را با یای دو نقطه متمایز کنیم. یعنی: کتابي، خوابي، مردي و ... .
#یادداشت
#بهتر_بنویسیم_سنجیده_بگوییم
@Hamesh1
BY هامِش (علی سلطانی)
Share with your friend now:
tgoop.com/hamesh1/1521