tgoop.com/hamesh1/1600
Last Update:
تلوین یا تأویل؟ هنوز مسئله همان است!
با روی کار آمدن دولت جدید در ایران، انتظار می‌رفت که آرام‌آرام گروه‌های شکست‌خورده و مجبور به حفظ ظاهر در همراهی، سربرآوردند و تنظیم آرایش و تجدید قوا و اظهار وجود کنند. با توجه به پس‌زمینه‌ی ادعاییِ این جریان‌ها باز انتظار می‌رفت که بهره‌بردن از واژگان و مفاهیم دینی برای اظهار مخالفت با دولت مستقر، در رأس انتخاب‌ها و ابرازها باشد؛ چیزی که کاندیداهای آنان در جریان رقابت‌های انتخاباتی به‌کل و ریاکارانه از آن پرهیز می‌کنند و خود را برای جذب رأی بیشتر، دین‌زدوده و سکولار می‌نمایند. بگذریم. حال شاهد جان‌گرفتن این مخالفت‌های سیاسیِ دین‌مآب و قرآن‌مآب هستیم . شاهد نمی‌آورم، که مخاطبان اندکی دم‌خور با فضای رسانه‌ای، از شواهدش مطلع‌اند.
در این یادداشت کوتاه کاری به وجههٔ سیاسی موضوع ندارم که کار من نیست. با مخالفت‌های سیاسی در بیان تفسیری و دینی کار دارم. اول بگویم که اصولاً برخلاف جو زمانه، هیچ مشکلی با ورود و ظهور مفاهیم دینی در سیاست‌ورزی ندارم. اخلاق مقدم بر دین است اما دین از اخلاق جدا نیست. دین در فاعلیت ما ریزش می‌کند. دین جزئی از وجود فرد دیندار است، همچنان که ملیت، فرهنگ بومی، تربیت خانوادگی، تحصیلات دانشگاهی و... . و چه بسا از این اجزاٰ‌ء در ساخت بنیان ارزشی انسان استوارتر هم باشد.
اما این واقعیت بدیهی یک نکته است و تفسیر دینی به سود مطامع و علایق سیاسی چیز دیگر. باز بیفزایم که نمی‌خواهم مدعی شوم که تفسیر در انحصار گروه یا صنفی خاص است. به هیچ وجه. همه محق‌اند در تفسیر و تأویل. اما «همه» و نه «گروهی خاص». اما «علمی و روشمند» و نه «ایدئولوژیک و گزینشی و بافتارزدایی‌شده». چون اگر قرارست متن مقدس خرج بازی‌های سیاسی تکراری و تهوع‌برانگیز شود، اول از همه این دینداران‌اند که باید متذکر کسانی شوند که با عینک مخالفت سیاسی بر چشم، سطور متن مقدس را می‌خوانند و شاهد و آیه و بیانیه برای نقد رقیب می‌یابند؛ چه اپوزیسیون ضد حکومت، چه حکومت ضد مخالفان، چه فلان دسته ضد فلان دسته.
نصرحامد ابوزید در کتاب متن قدرت حقیقت، دوگانه‌ای در وصف این وضعیت دارد که بارها از آن بهره جسته‌ام: تأویل یا تلوین؟ تلوین در برابر تأویل روشمند و علمی، یعنی دقیقا همین رنگ‌آمیزی واژگان متن مقدس برای اهداف بیرونی و خاصه سیاسی. شاهد زنده و امروزین تلوین‌های دینی در مقام سیاست‌ورزی دقیقا همین جریان دوباره جان‌گرفتهٔ محافظه‌کاران ضد دولت جدید ایران است. این قبیل تلوین‌های شتاب‌زده، ایدئولوژیک، بافتارزدایی‌شده، غیرروشمند و گزینشی، فاقد کمترین قدر و قیمت علمی است. کاش که چنین شبه‌مفسرانی رخت کنش سیاسی خود را از ورطهٔ تلوین‌های قرآنی و دینی بیرون می‌کشیدند. و کاش آن نیروهای امنیتی‌ای که این‌‌قدر نگران تفسیرهای خطا و پریشان از متن دینی از سوی منتقدان هستند و در عین حال کمترین تخصصی هم در این حوزه‌‌ها ندارند، همین نگرانی را دربارهٔ این تلوین‌ها هم داشتند؛ اگر درد دین است، اینها بیشتر آتش بر خرمن ایمان دینی و دلبریِ متن مقدس می‌اندازد.
پ.نوشت یک: معرفی‌ام بر کتاب متن قدرت حقیقت:
تأویل یا تلوین؟ مسئله این است! جالب آنکه قسمت دوم این معرفی نقدی است بر انحصاری‌کردن تفسیر: امکان و حقّ فهم متن مقدس، برای همه
پ.نوشت دو: دوست و قرآن‌پژوه ارجمند، جناب فرهاد شفتی نیز، کوتاه با چنین دغدغه‌ای مطلبی را نوشته‌اند. توصیه به خواندنش می‌کنم.
#یادداشت
@Hamesh1
BY هامِش (علی سلطانی)
Share with your friend now:
tgoop.com/hamesh1/1600