tgoop.com/hamesh1/1657
Last Update:
موازی با طنین خلوت علیرضا قربانی
قرآن سرشتی شفاهی دارد. گفتارهایی شفاهی که یاران و اطرافیان از پیامبر می‌شنیدند، زبانی ادا می‌کردند، به خاطره می‌سپردند و تنها برخی‌شان گوشه‌ای می‌نوشتند. تولد و حیات قرآن در حیات اجتماعی و تاریخی‌اش، شفاهی بود. بعدها بعد این گفتارهای شفاهی در بین‌الدفتین، شکل کتاب به خود گرفت. و نهایتاً در شکل کتاب امروزین به دست ما رسید. اما این شکل نباید ما را از سرشت شفاهیِ اولیهٔ قرآن غافل کند.
مجموعه‌ای که سرشتی شفاهی داشته باشد، که بعدها مکتوب شده، بی‌شک در سطوح مختلف زبانی و معنایی، متفاوت از متنی است که از ابتدا شکل مکتوب داشته است. از اینها که بگذریم، سرشت شفاهی قرآن در پیوند با غنای ادبی بی‌نظیر، این گفتار را همیشه مستعد اجرای شفاهی می‌کرده است. به این معنا، اجرای شفاهی در قالب قرائت، قرآن را به سرشت اولیهٔ خود برمی‌‌گرداند. گویی قرآنِ متن‌شده (ثانویه) را دوباره قرآن شفاهی (اولیه) می‌کند. که اصولاً به قول نوید کرمانی، قرآن شنیداری است تا خواندنی؛ باید شنیده شود تا آنکه از روی کاغذ خوانده شود.
اگر قرآن استعداد اجرای شفاهی دارد و به دست قاریانی با ذوق هنری و حنجره‌های مخملی، جان می‌گیرد، این به‌هیچ‌وجه اتفاقی نیست. هر گفتاری ظرفیت قرائت ندارد. کسانی که متخصص باشند و به مینیاتورهای حنجره و دقیقه‌های موسیقی آشنا، می‌دانند که در وقت قرائت قرآن چه روی می‌دهد و قرآن چگونه با کمند زیبایی و رسانهٔ هنر، دل‌ها را به سوی خدا می‌برد. خدایی که بیش از همه، زیباست!
دربارهٔ این بعد زبانی قرآن در مطالعات جدید، چند اثر و شخصیت بسیار شایستهٔ تأمل‌اند. نخست محمد ارکون و ایده‌هایش دربارهٔ سرشت شفاهی قرآن. دوم نصر حامد ابوزید در آخرین کتاب عمر خود «نوسازی، تحریم، تأویل» و برگشتن از متن‌پنداریِ قرآن. سوم نوید کرمانی (نویسنده و متفکر ایرانی-آلمانی) در کتاب «خدا زیباست» و «زبان به مثابهٔ معجزه».
در این‌باره متن و گفتار / شفاهی و مکتوب (۱) و (۲)
را هم بخوانید.
#یادداشت
@Hamesh1
BY هامِش (علی سلطانی)
Share with your friend now:
tgoop.com/hamesh1/1657