یادداشت‌ها | شایان هوشیار

✅️ و سرانجام: «الشعب یُرید، إسقاط النظام»

✍️ شایان هوشیار
➖️ ۲۲ آذر ۱۴۰۳

🔹️سرانجام چندروز پیش بشار اسد، دیکتاتور خون‌ریز و قصاب بی‌رحم سوریه، که قریب به ۳۰ سال حاکم مطلق‌العنان سوریه بود، در نتیجۀ هجوم و پیش‌روی‌های غافلگیرانۀ تحریرالشام، که گروه اسلام‌گرای بنیادگرای مسلح و رادیکال است و از شاخه‌های القاعده محسوب و منشعب می‌شود، سقوط کرد و به حاکمیت بیش از نیم‌قرنۀ خانوادۀ اسد هم پایان داده شد. من البته پیرامون نقش قدرت‌های خارجی در پیش‌روی و پیروزی تحریرالشام (از جمله ترکیه و اسرائیل)، یا آیندۀ سوریه با تحریرالشام، اتفاقات پیش رو، بهبود یافتن یا نیافتن اوضاع و احوال سوریۀ نگون‌بخت، تأثیر تسلط تحریرالشام به سوریه بر روابط سیاسی خاورمیانه و جهان و امثال این موضوعات، صحبت چندانی ندارم. به‌هرحال موضوع، موضوع خیلی پیچیده‌ای نیست و اکثر تحلیل‌گران، صاحبان سخن، تخصص و نظر، پیرامونش صحبت کرده‌اند، می‌کنند و خواهند کرد. بلاشک هم نظرشان معتبرتر از نظر بنده است. اما به‌گمانم ذکر چند نکتۀ ساده، چندان هم خالی از لطف نخواهد بود.

🔸️نکتۀ نخست این است که سرعت تحولات سوریه به‌اندازه‌ای بالاست، که تحلیل آن را حقیقتاً دشوار می‌سازد. فی‌المثل، بنده چندروز پیش در توئیتی نوشته بودم سقوط بشار اسد «عنقریب می‌نماید». در آن لحظه که آن توئیت را می‌نوشتم، اگر کسی به من می‌گفت که بشار اسد ۲۴ ساعت دوام نخواهد آورد، یا حرفش را جدی نمی‌گرفتم و بحثی با وی نمی‌کردم، یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت، او را فردی کم‌اطلاع می‌دانستم که خیلی نمی‌داند در دنیا چه می‌گذرد. اما انگار آن فرد فرضی، خیلی هم خوب می‌دانسته در دنیا چه می‌گذرد و کسی که نمی‌دانسته در دنیا چه می‌گذرد، من بوده‌ام بی‌آن‌که خودم متوجه باشم. هرچند می‌دانم کسانی که نمی‌خواهند سر به تن من باشد، چه قدر از این حرفم استقبال خواهند کرد که: «بله، تو هیچ‌وقت نمی‌دانی چه در دنیا می‌گذرد، تحلیل‌ها و نوشته‌جات آبکی‌ات هم به همین خاطر است».

🔹️نکتۀ دومی که می‌توان مطرح کرد، عملکرد بشار اسد ظرف قریب به ۳۰ سالی است که حکومت کرد. حاصل حکمرانی وی برای کشور و مردم سوریه شد تورم هولناک، میلیون‌ها آواره در این یا آن کشور، اقتصاد فلج، مشروعیت داخلی زیر صفر، بی‌حیثیتی بین‌المللی و موج عظیم اخیر استقبالی که مردم سوریه از سقوط وی به‌راه انداخته‌اند و نوع و شکل حکومت اسد باعث شده مردم ناراضی و خشمگین، حتی چنگ به ریسمان گروهی مسلح، رادیکال و بنیادگرا بزنند، در قبال صرفاً و صرفاً یک خواسته: نیست و نابودی اسد.

🔸️نکتۀ سوم، طرح یک پرسش ساده از جمهوری اسلامی است: منطق، دست‌آورد و نفع آن‌همه هزینۀ هنگفت و سرسام‌آور در سوریه برای منافع ملی ایران چه بود؟ جز شکست، ناکارآمدی، تحقیر و ضعف، حضور در ‎سوریه دقیقاً چه برای‌مان داشت که این‌قدر تسلیحات نظامی، پول، نیروی انسانی و انواع و اقسام هزینه‌های مادی و معنوی از حقوق ملت ایران صرف آن شد؟ خصوصاً که آخرالأمر، نتیجه شد آنچه که بر سر حماس آمد، غزه شخم زده شد، حزب‌الله عملاً از حیّز انتفاع ساقط گشت، محور مقاومت تهی از مفهومیت و موضوعیت شد و تسلط تحریرالشام بر سوریه هم راه را بر هرگونه ارتباط تهران با حزب‌الله و امثالهم هم خواهد بست. ای‌کاش نظام سیاسی ما برای یک‌بار هم شده، متوجه می‌بود یا می‌شد که «عمق استراتژیک» قلب مردم ایران است، نه ویرانه‌های شامات.

🔹️نکتۀ آخر هم این‌که به گواه تاریخ، سرنوشت محتوم و مختوم و محکوم تمام دیکتاتورها، همینی است که بر سر بشار اسد آمد. خاندان اسد و خصوصاً خود بشار، به‌رغم آن‌که خود و همسرش از برجسته‌ترین و موفق‌ترین تحصیل‌کرده‌های کشورشان بودند، عمری با سر نیزه، پتک و مشت آهنین بر سوریه حکومت کردند و تنها هنرشان اعمال خفقان، رعب و وحشت، بگیر و ببند، حکومت پلیسی - امنیتی - نظامی، شکنجه و قتل عام مخالفان و منتقدین بود، بدون کم‌ترین رویکرد مسئله‌شناسانه نسبت به کیفیت حکمرانی و عملکرد خود، یا احیاناً انجام اصلاحات اساسی و ساختاری. نتیجه هم شد ویرانی سوریه و آوارگی ملت آن. تصاویر، ویدئوها و روایاتی که از زندان مخوف ‎صیدنایا منتشر می‌شود، مو به تن آدمی سیخ می‌کند. به‌راستی هیچ حد و مرزی برای هیولاخویی دیکتاتورها وجود ندارد. از دست‌دادن حافظه، قدرت تکلم، قوۀ فاهمه و حتی نشناختن خود، بخش کوچکی از جنایات اسد ‎پدر و پسر نسبت به مخالفین و منتقدین‌شان است که بعد از سقوط‌شان نمایان شده. معلوم نیست وضع دیکتاتورهای دیگر در این خصوص چگونه است و ای‌بسا همانند اسد، بعد از سقوط‌شان معلوم شود. امید که سقوط دیکتاتوری دیگر در خاورمیانه، عبرتی برای تمام هم‌مسلکانش باشد. شاید تلنگری شد و توانستند به تأول‌های کف پاهای‌شان بگویند تمام مسیری که آمده‌اند، اشتباه بوده است. به‌هرحال به سرنیزه می‌توان تکیه داد، اما نمی‌توان بر روی آن نشست.
@houshyarshayan

www.tgoop.com/houshyarshayan/305

1.6K viewsDec 12, 2024 at 18:11

✅️ و سرانجام: «الشعب یُرید، إسقاط النظام»

✍️ شایان هوشیار
➖️ ۲۲ آذر ۱۴۰۳

🔹️سرانجام چندروز پیش بشار اسد، دیکتاتور خون‌ریز و قصاب بی‌رحم سوریه، که قریب به ۳۰ سال حاکم مطلق‌العنان سوریه بود، در نتیجۀ هجوم و پیش‌روی‌های غافلگیرانۀ تحریرالشام، که گروه اسلام‌گرای بنیادگرای مسلح و رادیکال است و از شاخه‌های القاعده محسوب و منشعب می‌شود، سقوط کرد و به حاکمیت بیش از نیم‌قرنۀ خانوادۀ اسد هم پایان داده شد. من البته پیرامون نقش قدرت‌های خارجی در پیش‌روی و پیروزی تحریرالشام (از جمله ترکیه و اسرائیل)، یا آیندۀ سوریه با تحریرالشام، اتفاقات پیش رو، بهبود یافتن یا نیافتن اوضاع و احوال سوریۀ نگون‌بخت، تأثیر تسلط تحریرالشام به سوریه بر روابط سیاسی خاورمیانه و جهان و امثال این موضوعات، صحبت چندانی ندارم. به‌هرحال موضوع، موضوع خیلی پیچیده‌ای نیست و اکثر تحلیل‌گران، صاحبان سخن، تخصص و نظر، پیرامونش صحبت کرده‌اند، می‌کنند و خواهند کرد. بلاشک هم نظرشان معتبرتر از نظر بنده است. اما به‌گمانم ذکر چند نکتۀ ساده، چندان هم خالی از لطف نخواهد بود.

🔸️نکتۀ نخست این است که سرعت تحولات سوریه به‌اندازه‌ای بالاست، که تحلیل آن را حقیقتاً دشوار می‌سازد. فی‌المثل، بنده چندروز پیش در توئیتی نوشته بودم سقوط بشار اسد «عنقریب می‌نماید». در آن لحظه که آن توئیت را می‌نوشتم، اگر کسی به من می‌گفت که بشار اسد ۲۴ ساعت دوام نخواهد آورد، یا حرفش را جدی نمی‌گرفتم و بحثی با وی نمی‌کردم، یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت، او را فردی کم‌اطلاع می‌دانستم که خیلی نمی‌داند در دنیا چه می‌گذرد. اما انگار آن فرد فرضی، خیلی هم خوب می‌دانسته در دنیا چه می‌گذرد و کسی که نمی‌دانسته در دنیا چه می‌گذرد، من بوده‌ام بی‌آن‌که خودم متوجه باشم. هرچند می‌دانم کسانی که نمی‌خواهند سر به تن من باشد، چه قدر از این حرفم استقبال خواهند کرد که: «بله، تو هیچ‌وقت نمی‌دانی چه در دنیا می‌گذرد، تحلیل‌ها و نوشته‌جات آبکی‌ات هم به همین خاطر است».

🔹️نکتۀ دومی که می‌توان مطرح کرد، عملکرد بشار اسد ظرف قریب به ۳۰ سالی است که حکومت کرد. حاصل حکمرانی وی برای کشور و مردم سوریه شد تورم هولناک، میلیون‌ها آواره در این یا آن کشور، اقتصاد فلج، مشروعیت داخلی زیر صفر، بی‌حیثیتی بین‌المللی و موج عظیم اخیر استقبالی که مردم سوریه از سقوط وی به‌راه انداخته‌اند و نوع و شکل حکومت اسد باعث شده مردم ناراضی و خشمگین، حتی چنگ به ریسمان گروهی مسلح، رادیکال و بنیادگرا بزنند، در قبال صرفاً و صرفاً یک خواسته: نیست و نابودی اسد.

🔸️نکتۀ سوم، طرح یک پرسش ساده از جمهوری اسلامی است: منطق، دست‌آورد و نفع آن‌همه هزینۀ هنگفت و سرسام‌آور در سوریه برای منافع ملی ایران چه بود؟ جز شکست، ناکارآمدی، تحقیر و ضعف، حضور در ‎سوریه دقیقاً چه برای‌مان داشت که این‌قدر تسلیحات نظامی، پول، نیروی انسانی و انواع و اقسام هزینه‌های مادی و معنوی از حقوق ملت ایران صرف آن شد؟ خصوصاً که آخرالأمر، نتیجه شد آنچه که بر سر حماس آمد، غزه شخم زده شد، حزب‌الله عملاً از حیّز انتفاع ساقط گشت، محور مقاومت تهی از مفهومیت و موضوعیت شد و تسلط تحریرالشام بر سوریه هم راه را بر هرگونه ارتباط تهران با حزب‌الله و امثالهم هم خواهد بست. ای‌کاش نظام سیاسی ما برای یک‌بار هم شده، متوجه می‌بود یا می‌شد که «عمق استراتژیک» قلب مردم ایران است، نه ویرانه‌های شامات.

🔹️نکتۀ آخر هم این‌که به گواه تاریخ، سرنوشت محتوم و مختوم و محکوم تمام دیکتاتورها، همینی است که بر سر بشار اسد آمد. خاندان اسد و خصوصاً خود بشار، به‌رغم آن‌که خود و همسرش از برجسته‌ترین و موفق‌ترین تحصیل‌کرده‌های کشورشان بودند، عمری با سر نیزه، پتک و مشت آهنین بر سوریه حکومت کردند و تنها هنرشان اعمال خفقان، رعب و وحشت، بگیر و ببند، حکومت پلیسی - امنیتی - نظامی، شکنجه و قتل عام مخالفان و منتقدین بود، بدون کم‌ترین رویکرد مسئله‌شناسانه نسبت به کیفیت حکمرانی و عملکرد خود، یا احیاناً انجام اصلاحات اساسی و ساختاری. نتیجه هم شد ویرانی سوریه و آوارگی ملت آن. تصاویر، ویدئوها و روایاتی که از زندان مخوف ‎صیدنایا منتشر می‌شود، مو به تن آدمی سیخ می‌کند. به‌راستی هیچ حد و مرزی برای هیولاخویی دیکتاتورها وجود ندارد. از دست‌دادن حافظه، قدرت تکلم، قوۀ فاهمه و حتی نشناختن خود، بخش کوچکی از جنایات اسد ‎پدر و پسر نسبت به مخالفین و منتقدین‌شان است که بعد از سقوط‌شان نمایان شده. معلوم نیست وضع دیکتاتورهای دیگر در این خصوص چگونه است و ای‌بسا همانند اسد، بعد از سقوط‌شان معلوم شود. امید که سقوط دیکتاتوری دیگر در خاورمیانه، عبرتی برای تمام هم‌مسلکانش باشد. شاید تلنگری شد و توانستند به تأول‌های کف پاهای‌شان بگویند تمام مسیری که آمده‌اند، اشتباه بوده است. به‌هرحال به سرنیزه می‌توان تکیه داد، اما نمی‌توان بر روی آن نشست.
@houshyarshayan

BY یادداشت‌ها | شایان هوشیار