حرفِ حساب 🇮🇷

🔴 نقد سخنان دکتر محسن رنانی درباره زبان مادری و آموزش زبان فارسی در ایران

✍ دکتر ابراهیم نجفی‌فر
🔹 مدیر دبیرستان نمونه دولتی صدر منطقه ۱

🟩 ادعای دکتر محسن رنانی درباره‌ی تأثیر آموزش زبان فارسی بر کودکان غیرفارسی‌زبان، هرچند دارای نکات تأمل‌برانگیزی است، اما نیازمند بررسی علمی، پژوهشی و آماری دقیق‌تری است. در این پاسخ، تلاش شده است با استناد به مطالعات روان‌شناسی زبان، علوم شناختی، و سیاست‌گذاری آموزشی، به تحلیل ادعاهای ایشان پرداخته شود.

🟢 (①) تأثیر آموزش زبان غیرمادری بر یادگیری کودکان: آیا آموزش فارسی موجب توقف رشد ذهنی می‌شود؟

🟩 دکتر رنانی ادعا می‌کند که تحمیل آموزش زبان فارسی به کودکان غیرفارسی‌زبان باعث توقف تکامل زبانی و ذهنی آن‌ها شده و موجب نابرابری آموزشی می‌شود.

✅ بررسی علمی
🟩 مطالعات گسترده در علوم شناختی و روان‌شناسی زبان نشان داده است که دوزبانگی (Bilingualism) نه‌تنها مانع رشد شناختی نیست، بلکه باعث بهبود توانایی‌های مغزی مانند حل مسئله، حافظه کاری و انعطاف‌پذیری شناختی می‌شود (Bialystok, 2011).

❌ اشکال در استدلال دکتر رنانی
🟩 ایشان فرض کرده‌اند که یادگیری فارسی حتماً موجب کاهش توانایی شناختی می‌شود، در حالی که پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عامل اصلی، روش آموزش و میزان تسلط کودک بر زبان مادری پیش از مدرسه است، نه صرفاً دوزبانگی.
🟩 کشورهای دوزبانه‌ی موفق مانند سوئیس، کانادا و بلژیک نشان داده‌اند که یادگیری همزمان دو زبان در سنین پایین، اگر با روش‌های علمی آموزشی همراه باشد، موجب رشد شناختی خواهد شد.

🔵 (②) آیا مردودی بالای دانش‌آموزان دوزبانه ناشی از تحمیل زبان فارسی است؟

🟩 دکتر رنانی به آمار ۶۷٪ مردودی دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم در ۹ استان دوزبانه اشاره کرده و آن را ناشی از تحمیل زبان فارسی می‌داند.

✅ تحلیل داده‌ها
🟩 در بررسی دلایل مردودی باید عوامل متعددی را در نظر گرفت:
🟩 عوامل اقتصادی-اجتماعی: بسیاری از این استان‌ها دارای شاخص‌های پایین توسعه‌یافتگی هستند. فقر، کمبود امکانات آموزشی و سطح سواد والدین از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر مردودی دانش‌آموزان است (UNESCO, 2018).
🟩 نظام آموزشی ناکارآمد: مشکلات در شیوه‌های تدریس، کمبود معلمان دوزبانه، و عدم استفاده از روش‌های یادگیری فعال در مدارس این مناطق، تأثیر مهمی در افت تحصیلی دارد.
🟩 روش نادرست آموزش زبان فارسی: در برخی مناطق، شیوه‌های سنتی آموزش فارسی فاقد تعامل و انعطاف‌پذیری لازم هستند که باعث سختی در یادگیری زبان دوم می‌شود.

❌ نتیجه‌گیری
🟩 داده‌های علمی نشان نمی‌دهند که علت اصلی مردودی، تحمیل زبان فارسی است.
🟩 مطالعات تطبیقی بین‌المللی (OECD, 2015) تأیید کرده است که در کشورهایی که کودکان دوزبانه از حمایت آموزشی مناسب برخوردارند، موفقیت تحصیلی آن‌ها حتی از تک‌زبان‌ها نیز بیشتر است.

🟠 (③) آیا عدم آموزش زبان مادری موجب عقب‌ماندگی شناختی می‌شود؟

✅ بررسی علمی
🟩 زبان مادری، به‌ویژه در سنین پایین، نقش مهمی در رشد عاطفی و شناختی دارد. اگر کودکی پیش از مدرسه در زبان مادری خود مهارت کافی نداشته باشد، ممکن است یادگیری زبان دوم برایش دشوارتر شود (Vygotsky, 1978).
🟩 اما مطالعات روی دانش‌آموزان مهاجر در کشورهای مختلف نشان داده است که در صورت تقویت مهارت‌های زبانی، حتی در محیطی که زبان مادری آموزش داده نمی‌شود، رشد شناختی کودک لطمه نخواهد دید (Grosjean, 2010).

❌ اشکال در استدلال دکتر رنانی
🟩 ایشان فرض کرده‌اند که آموزش فارسی باعث توقف رشد تفکر می‌شود، اما پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند که کودکان می‌توانند حتی با زبان دوم هم تفکر عمیق داشته باشند، مشروط بر اینکه روش آموزش مناسب باشد.

🟣 (④) راهکارهای بهینه برای بهبود وضعیت آموزش در مناطق دوزبانه

✔ پیشنهادات مبتنی بر پژوهش
🟩 ۱️⃣ آموزش دوگانه (Bilingual Education): استفاده از روش‌هایی که در سال‌های ابتدایی از زبان مادری در کنار زبان فارسی استفاده شود، مانند مدل غوطه‌وری (Immersion Model) که در بسیاری از کشورها موفق بوده است (Genesee, 2006).
🟩 ۲️⃣ تربیت معلمان دوزبانه: به‌کارگیری معلمانی که به هر دو زبان مسلط هستند تا انتقال مفاهیم آموزشی برای کودکان تسهیل شود.
🟩 ۳️⃣ تقویت پیش‌دبستانی: برگزاری دوره‌های زبان فارسی در پیش‌دبستانی، تا کودکان آمادگی لازم را برای ورود به مدرسه داشته باشند.
🟩 ۴️⃣ بازنگری در روش‌های تدریس: استفاده از روش‌های علمی یادگیری زبان دوم، مانند آموزش از طریق بازی و تعاملات چندحسی، که ثابت شده برای کودکان دوزبانه مؤثرتر است.

🟡 (⑤) نتیجه‌گیری نهایی: آیا ادعای دکتر رنانی علمی است؟

www.tgoop.com/hrhesab2/7823

1.5K viewsedited  Mar 1 at 19:49

🔴 نقد سخنان دکتر محسن رنانی درباره زبان مادری و آموزش زبان فارسی در ایران

✍ دکتر ابراهیم نجفی‌فر
🔹 مدیر دبیرستان نمونه دولتی صدر منطقه ۱

🟩 ادعای دکتر محسن رنانی درباره‌ی تأثیر آموزش زبان فارسی بر کودکان غیرفارسی‌زبان، هرچند دارای نکات تأمل‌برانگیزی است، اما نیازمند بررسی علمی، پژوهشی و آماری دقیق‌تری است. در این پاسخ، تلاش شده است با استناد به مطالعات روان‌شناسی زبان، علوم شناختی، و سیاست‌گذاری آموزشی، به تحلیل ادعاهای ایشان پرداخته شود.

🟢 (①) تأثیر آموزش زبان غیرمادری بر یادگیری کودکان: آیا آموزش فارسی موجب توقف رشد ذهنی می‌شود؟

🟩 دکتر رنانی ادعا می‌کند که تحمیل آموزش زبان فارسی به کودکان غیرفارسی‌زبان باعث توقف تکامل زبانی و ذهنی آن‌ها شده و موجب نابرابری آموزشی می‌شود.

✅ بررسی علمی
🟩 مطالعات گسترده در علوم شناختی و روان‌شناسی زبان نشان داده است که دوزبانگی (Bilingualism) نه‌تنها مانع رشد شناختی نیست، بلکه باعث بهبود توانایی‌های مغزی مانند حل مسئله، حافظه کاری و انعطاف‌پذیری شناختی می‌شود (Bialystok, 2011).

❌ اشکال در استدلال دکتر رنانی
🟩 ایشان فرض کرده‌اند که یادگیری فارسی حتماً موجب کاهش توانایی شناختی می‌شود، در حالی که پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عامل اصلی، روش آموزش و میزان تسلط کودک بر زبان مادری پیش از مدرسه است، نه صرفاً دوزبانگی.
🟩 کشورهای دوزبانه‌ی موفق مانند سوئیس، کانادا و بلژیک نشان داده‌اند که یادگیری همزمان دو زبان در سنین پایین، اگر با روش‌های علمی آموزشی همراه باشد، موجب رشد شناختی خواهد شد.

🔵 (②) آیا مردودی بالای دانش‌آموزان دوزبانه ناشی از تحمیل زبان فارسی است؟

🟩 دکتر رنانی به آمار ۶۷٪ مردودی دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم در ۹ استان دوزبانه اشاره کرده و آن را ناشی از تحمیل زبان فارسی می‌داند.

✅ تحلیل داده‌ها
🟩 در بررسی دلایل مردودی باید عوامل متعددی را در نظر گرفت:
🟩 عوامل اقتصادی-اجتماعی: بسیاری از این استان‌ها دارای شاخص‌های پایین توسعه‌یافتگی هستند. فقر، کمبود امکانات آموزشی و سطح سواد والدین از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر مردودی دانش‌آموزان است (UNESCO, 2018).
🟩 نظام آموزشی ناکارآمد: مشکلات در شیوه‌های تدریس، کمبود معلمان دوزبانه، و عدم استفاده از روش‌های یادگیری فعال در مدارس این مناطق، تأثیر مهمی در افت تحصیلی دارد.
🟩 روش نادرست آموزش زبان فارسی: در برخی مناطق، شیوه‌های سنتی آموزش فارسی فاقد تعامل و انعطاف‌پذیری لازم هستند که باعث سختی در یادگیری زبان دوم می‌شود.

❌ نتیجه‌گیری
🟩 داده‌های علمی نشان نمی‌دهند که علت اصلی مردودی، تحمیل زبان فارسی است.
🟩 مطالعات تطبیقی بین‌المللی (OECD, 2015) تأیید کرده است که در کشورهایی که کودکان دوزبانه از حمایت آموزشی مناسب برخوردارند، موفقیت تحصیلی آن‌ها حتی از تک‌زبان‌ها نیز بیشتر است.

🟠 (③) آیا عدم آموزش زبان مادری موجب عقب‌ماندگی شناختی می‌شود؟

✅ بررسی علمی
🟩 زبان مادری، به‌ویژه در سنین پایین، نقش مهمی در رشد عاطفی و شناختی دارد. اگر کودکی پیش از مدرسه در زبان مادری خود مهارت کافی نداشته باشد، ممکن است یادگیری زبان دوم برایش دشوارتر شود (Vygotsky, 1978).
🟩 اما مطالعات روی دانش‌آموزان مهاجر در کشورهای مختلف نشان داده است که در صورت تقویت مهارت‌های زبانی، حتی در محیطی که زبان مادری آموزش داده نمی‌شود، رشد شناختی کودک لطمه نخواهد دید (Grosjean, 2010).

❌ اشکال در استدلال دکتر رنانی
🟩 ایشان فرض کرده‌اند که آموزش فارسی باعث توقف رشد تفکر می‌شود، اما پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند که کودکان می‌توانند حتی با زبان دوم هم تفکر عمیق داشته باشند، مشروط بر اینکه روش آموزش مناسب باشد.

🟣 (④) راهکارهای بهینه برای بهبود وضعیت آموزش در مناطق دوزبانه

✔ پیشنهادات مبتنی بر پژوهش
🟩 ۱️⃣ آموزش دوگانه (Bilingual Education): استفاده از روش‌هایی که در سال‌های ابتدایی از زبان مادری در کنار زبان فارسی استفاده شود، مانند مدل غوطه‌وری (Immersion Model) که در بسیاری از کشورها موفق بوده است (Genesee, 2006).
🟩 ۲️⃣ تربیت معلمان دوزبانه: به‌کارگیری معلمانی که به هر دو زبان مسلط هستند تا انتقال مفاهیم آموزشی برای کودکان تسهیل شود.
🟩 ۳️⃣ تقویت پیش‌دبستانی: برگزاری دوره‌های زبان فارسی در پیش‌دبستانی، تا کودکان آمادگی لازم را برای ورود به مدرسه داشته باشند.
🟩 ۴️⃣ بازنگری در روش‌های تدریس: استفاده از روش‌های علمی یادگیری زبان دوم، مانند آموزش از طریق بازی و تعاملات چندحسی، که ثابت شده برای کودکان دوزبانه مؤثرتر است.

🟡 (⑤) نتیجه‌گیری نهایی: آیا ادعای دکتر رنانی علمی است؟

BY حرفِ حساب 🇮🇷