tgoop.com/nahjalbalaghah_ir/3402
Last Update:
✨﷽✨
•┈┈••✾•✨🕊️✨•✾••┈
'عَهدُ الوِلَایِهِ وَ مِن عَهدِِ لَهُ -علیه‌السّلام- "۴۳"
#نامه۵۳
"الطَّبَقَهُ السُّفلَی وَ قِسمُهُم مِن بَیتِ المَالِ"
طبقه فرودین و بهره‌ی آنان از بیت‌المال
"ثُمَّ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلطَّبَقَةِ اَلسُّفْلَى مِنَ اَلَّذِينَ لاَ حِيلَةَ لَهُمْ مِنَ اَلْمَسَاكِينِ وَ اَلْمُحْتَاجِينَ وَ أَهْلِ اَلْبُؤْسَى وَ اَلزَّمْنَى فَإِنَّ فِي هَذِهِ اَلطَّبَقَةِ قَانِعاً وَ مُعْتَرّاً"
سپس خدا را! خدا را! در خصوص طبقات پايين و محروم جامعه، كه هيچ چاره‌اى ندارند و عبارتند از زمين‌گيران، نيازمندان، گرفتاران، دردمندان. همانا در اين طبقه محروم گروهى خويشتن‌دارى كرده و گروهى به گدايى دست نياز بر مى‌دارند.
"وَ اِحْفَظْ لِلَّهِ مَا اِسْتَحْفَظَكَ مِنْ حَقِّهِ فِيهِمْ وَ اِجْعَلْ لَهُمْ قِسْماً مِنْ بَيْتِ مَالِكَ وَ قِسْماً مِنْ غَلاَّتِ صَوَافِي اَلْإِسْلاَمِ فِي كُلِّ بَلَدٍ فَإِنَّ لِلْأَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ اَلَّذِي لِلْأَدْنَى"
پس براى خدا پاسدار حقّى باش كه خداوند براى اين طبقه معيّن فرموده است: بخشى از بيت المال و بخشى از غلّه‌هاى زمين‌هاى غنيمتى اسلام را در هر شهرى به طبقات پايين اختصاص ده، زيرا براى دورترين مسلمانان همانند نزديك‌ترين آنان سهمى مساوى وجود دارد.
"وَ كُلٌّ قَدِ اِسْتُرْعِيتَ حَقَّهُ وَ لاَ يَشْغَلَنَّكَ عَنْهُمْ بَطَرٌ فَإِنَّكَ لاَ تُعْذَرُ بِتَضْيِيعِكَ اَلتَّافِهَ لِإِحْكَامِكَ اَلْكَثِيرَ اَلْمُهِمَّ"
و تو مسئول رعايت آن مى‌باشى. مبادا سرمستى حكومت تو را از رسيدگى به آنان باز دارد، كه هرگز انجام كارهاى فراوان و مهم عذرى براى ترک مسئوليّت‌هاى كوچک‌تر نخواهد بود.
💠 شرح نامه
📍آن‌گاه امام -عليه‌السلام- به سراغ آسيب‌پذيرترين قشر جامعه مى‌رود و دربارۀ آنها تأكيد زيادى دارد.
گروه اوّل؛ يعنى مساكين كسانى هستند كه از شدت فقر گويى به زمين چسبيده‌اند و توان برخاستن ندارند و گروه دوم؛ يعنى محتاجان، نيازمندانى كه در حد مسكين نيستند؛ ولى از نظر زندگى و معيشت گرفتارند و گروه سوم يعنى اهل بؤس به فقيرانى گفته مى‌شود كه فقرشان از همه بيشتر است؛ همان‌گونه كه در حديثى در اصول كافى از امام صادق -عليه‌السلام- آمده است كه در تفسير بائس مى‌فرمايد او از همه فقيرتر و تنگدست‌تر است: «وَ الْبَائِسُ أَجْهَدُهُم» و گروه چهارم «زَمْنَى» به كسانى گفته مى‌شود كه بر اثر بيمارى از كار افتاده‌اند و به اين ترتيب امام تمام افرادى را كه گرفتار فقر و تنگدستى هستند با توجّه به سلسلۀ مراتب آنها مورد توجّه دقيق قرار داده است. گويا امام با اين تقسيم‌بندى مى‌خواهد اولويت‌ها را براى مالک در مورد كمک كردن به نيازمندان گوشزد كند تا آنها كه بيشتر با فقر دست به گريبانند بيشتر مورد توجّه واقع شوند. سپس امام به تقسيم ديگرى دربارۀ اين قشر جامعه پرداخته مى‌فرمايد: «و (بدان) در اين طبقه گروهى قانع‌اند (و به آنچه به آنها بدهند اكتفا مى‌كنند) و گروهى ديگر كسانى هستند كه سؤال مى‌كنند (و در برابر كمک‌هايى كه به آنها مى‌شود گاه اعتراض دارند)»؛ (فَإِنَّ فِي هَذِهِ الطَّبَقَةِ قَانِعاً وَ مُعْتَرّاً)
📍در ادامۀ سخن تأكيد كرده و مى‌فرمايد:
خداوند تأكيدهاى فراوانى دربارۀ آنها كرده و اين حق پروردگار است كه بايد آن را با دقت رعايت كند. آن‌گاه امام بعد از اين تأكيدات چند دستور دربارۀ رعايت حقوق اين قشر محرومِ جامعۀ اسلامى مى‌دهد. نخست مى‌فرمايد: «بخشى از بيت‌المال مسلمين و قسمتى از غلات خالصه‌جات اسلامى را در هر شهر (و آبادى) به آنها اختصاص ده، زيرا آنها كه دورند به مقدار كسانى كه نزديك‌اند سهم دارند و تو مأمورى كه حق همۀ آنها را رعايت كنى»؛ (وَ اجْعَلْ لَهُمْ قِسْماً مِنْ بَيْتِ مَالِكِ، وَ قِسْماً مِنْ غَلَّاتِ صَوَافِي الْإِسْلَامِ فِي كُلِّ بَلَدٍ، فَإِنَّ لِلْأَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ الَّذِي لِلْأَدْنَى، وَ كُلٌّ قَدِ اسْتُرْعِيتَ حَقَّهُ) . امام -عليه السلام- در اينجا به دو نكته اشاره مى‌كند: نخست اينكه بخشى از بيت‌المال و بخشى از درآمد اراضى خراجيه (زمين‌هايى كه در فتوحات اسلامى به دست لشكر اسلام افتاده) بايد به مساكين و نيازمندان و از كار افتادگان اختصاص يابد. گرچه در دنياى امروز در بودجۀ كشورهاى مختلف چنين پيش‌بينى‌هايى شده است؛ ولى به گفتۀ مرحوم مَغنيّه در شرح نهج‌البلاغه، در هزار و سيصد سال قبل دولتى را سراغ نداريم كه مقيد باشد سهمى از خزانۀ دولت را به نيازمندان و محرومان اختصاص دهد و اين يكى از نشانه‌هاى عظمت اسلام است.
BY انجمن مطالعات نهج البلاغه ایران
Share with your friend now:
tgoop.com/nahjalbalaghah_ir/3402