نشرفضائل اهل بیت علیهم السلام

4⃣ ✍ شیعه اسماعیلیه و انشعابات آن
اسماعیلیه نام عمومی جمیع فرقی است که به امامت اسماعیل فرزند امام جعفر صادق علیه السّلام به جای امام موسی کاظم علیه السّلام قائلند و او را که در حال حیات پدر فوت کرده، دارای این مقام می‏شناسند. از این فِرَق، جمعی اورا زنده و قائم منتظر می‏دانند ومی‏گویند که خبر فوت او از جانب امام جعفر صادق علیه السّلام به جهت مصلحتی بوده است. فرقه‏ای دیگر می‏گویند که اسماعیل پس از انتخاب پسرش محمّد به امامت فوت کرده و محمّد بعد از حضرت صادق علیه السّلام امام است. بعضی دیگر از فرق اسماعیلیه معتقدند که امام صادق علیه السّلام محمد بن اسماعیل را به امامت منصوص و منصوب نمود. اسماعیلیه را «قرامطه»، «باطنیه»، «تعلیمیه»، «سبعیه» و «ملاحده» نیزمی‏گویند.(1)
می‏گویند: اسماعیلیه در طول تاریخ و در نواحی گوناگون عالم اسلام به نامهای مختلف معروف بودند و این نامها را به دو دسته می‏توان تقسیم کرد: یکی نامهایی که آنان بر خویشتن نهاده بودند ودیگر نامهایی که دشمنانشان به ایشان می‏دادند.
اسماعیلیان خود را به نامهای: سبعی، سباعی، اسماعیلی، باطنیه، اصحاب تعلیم، اصحاب الدعوة الهادیه، اهل تأیید واهل تأویل وغیره می‏خواندند، امّا دشمنانشان ایشان را به نامهایی چون: قرمطیه، ملاحده، زنادقه، حشیشیه، مزدکیه، ثنویه، اباحیه و مانند آن می‏نامیدند که البته در مورد برخی از فِرَق فرعی اسماعیلیه چندان بی دلیل هم نبوده است؛ زیرا از مرگ اسماعیل تا بر افتادن دولت فاطمی در مصر (567 ه) برخی از این فرق خود به دینی تازه مبدّل گردیدند.(2)
نقش ابوالخطاب در شکل‏گیری فرقه اسماعیلیه
در منابع اسماعیلیه غالباً از شخصی به نام «ابوالخطاب محمد بن ابی زینب» یا «مقلاص بن ابی الخطاب» ازموالی بنی اسد سخن به میان می‏آید که در کار امامت اسماعیل بن جعفر دست داشته است. ابوحاتم رازی در کتاب «المزنیه» که از تألیفات قرن چهارم هجری است نام ابوالخطاب را جزو موءسسین اسماعیلیه آورده است. در آثار اسماعیلیه در دو کتاب به تفصیل از عقاید ابی الخطاب ذکر شده، نخست کتاب مشهور «اُمّ الکتاب» است
___
1 اقبال، عباس، خاندان نوبختی، ص 250.
2 دایرة المعارف تشیّع، زیر نظر صدر حاج سید جوادی، کامرائی، خرمشاهی:2/173

www.tgoop.com/nashr110/14569

182 viewsحمید رضا ریاحی, Apr 3, 2024 at 15:06

4⃣ ✍ شیعه اسماعیلیه و انشعابات آن
اسماعیلیه نام عمومی جمیع فرقی است که به امامت اسماعیل فرزند امام جعفر صادق علیه السّلام به جای امام موسی کاظم علیه السّلام قائلند و او را که در حال حیات پدر فوت کرده، دارای این مقام می‏شناسند. از این فِرَق، جمعی اورا زنده و قائم منتظر می‏دانند ومی‏گویند که خبر فوت او از جانب امام جعفر صادق علیه السّلام به جهت مصلحتی بوده است. فرقه‏ای دیگر می‏گویند که اسماعیل پس از انتخاب پسرش محمّد به امامت فوت کرده و محمّد بعد از حضرت صادق علیه السّلام امام است. بعضی دیگر از فرق اسماعیلیه معتقدند که امام صادق علیه السّلام محمد بن اسماعیل را به امامت منصوص و منصوب نمود. اسماعیلیه را «قرامطه»، «باطنیه»، «تعلیمیه»، «سبعیه» و «ملاحده» نیزمی‏گویند.(1)
می‏گویند: اسماعیلیه در طول تاریخ و در نواحی گوناگون عالم اسلام به نامهای مختلف معروف بودند و این نامها را به دو دسته می‏توان تقسیم کرد: یکی نامهایی که آنان بر خویشتن نهاده بودند ودیگر نامهایی که دشمنانشان به ایشان می‏دادند.
اسماعیلیان خود را به نامهای: سبعی، سباعی، اسماعیلی، باطنیه، اصحاب تعلیم، اصحاب الدعوة الهادیه، اهل تأیید واهل تأویل وغیره می‏خواندند، امّا دشمنانشان ایشان را به نامهایی چون: قرمطیه، ملاحده، زنادقه، حشیشیه، مزدکیه، ثنویه، اباحیه و مانند آن می‏نامیدند که البته در مورد برخی از فِرَق فرعی اسماعیلیه چندان بی دلیل هم نبوده است؛ زیرا از مرگ اسماعیل تا بر افتادن دولت فاطمی در مصر (567 ه) برخی از این فرق خود به دینی تازه مبدّل گردیدند.(2)
نقش ابوالخطاب در شکل‏گیری فرقه اسماعیلیه
در منابع اسماعیلیه غالباً از شخصی به نام «ابوالخطاب محمد بن ابی زینب» یا «مقلاص بن ابی الخطاب» ازموالی بنی اسد سخن به میان می‏آید که در کار امامت اسماعیل بن جعفر دست داشته است. ابوحاتم رازی در کتاب «المزنیه» که از تألیفات قرن چهارم هجری است نام ابوالخطاب را جزو موءسسین اسماعیلیه آورده است. در آثار اسماعیلیه در دو کتاب به تفصیل از عقاید ابی الخطاب ذکر شده، نخست کتاب مشهور «اُمّ الکتاب» است
___
1 اقبال، عباس، خاندان نوبختی، ص 250.
2 دایرة المعارف تشیّع، زیر نظر صدر حاج سید جوادی، کامرائی، خرمشاهی:2/173

BY نشرفضائل اهل بیت علیهم السلام