tgoop.com/nashrenow/6478
Last Update:
◙ آیا باید به علم اعتماد کنیم؟ اگر چنین است، به چه دلیل و تا چه اندازه؟ اگر چنین اعتمادی مبنای موثقی دارد، این مبنا کدام است؟
◙ قابل اعتماد بودن علم نه به‌واسطۀ شخصیت شخص مشغول به آن، بلکه به‌واسطۀ ماهیتِ فعالیت‌های علمی است. باید از راه مطالعۀ تجربی این‌گونه فعالیت‌ها را بررسی کنیم. پس از نگاه کسانی که برنامۀ کُنتی را دنبال کردند پرسش‌های کلیدی از این قرار بود: این فعالیت‌ها دقیقاً چه هستند؟ آیا چیزی به نام روش علمی وجود دارد؟
◙ گزاره را می‌توان معنادار دانست اگر و تنها اگر بتوان، با رجوع به مشاهده، دربارۀ صدق یا کذب آن تحقیق کرد. یا به بیانی دیگر، «باید مشاهدۀ ممکنی وجود داشته باشد که به تعیین صدق یا کذب [آن گزاره] مرتبط باشد.» کار علم صورت‌بندی گزاره‌های با معنا، و بهره‌گیری از مشاهدات است برای داوری دربارۀ اینکه آیا یک گزارۀ معنادارِ مفروض صحیح است یا خیر.
◙ مشاهده به‌تنهایی نمی‌تواند مبنای منطقی برای حمایت از تعمیم‌های استقرایی به دست دهد، اصل تحقیق‌پذیری هم نمی‌تواند پایۀ روش علمی باشد.
◙ اثبات‌ها همیشه ضرورتاً موقتی‌اند، حال آنکه ابطال‌ها می‌توانند قطعی باشند. پس منِ دانشمند نباید به دنبال مشاهده‌هایی باشم که نظریه‌ام را تأیید کنند، بلکه باید در پی مشاهداتی باشم که می‌توانند نظریه‌ام را باطل کنند.
◙ کارل پوپر بیش از پیشینیان خود بر لغزش‌پذیری معرفت بشری تأکید می‌کرد، و کار را به جایی رساند که می‌گفت ابطال نه‌تنها خصوصیتی اجتناب‌ناپذیر از علم، بلکه هدف آن است؛ می‌گفت از راه ابطال است که علم پیشرفت می‌کند. اما اگر این‌طور است که نظرات علمی ما نه‌تنها قرار است به‌زودی رد شود، بلکه باید رد شوند، پس اصلاً چرا باید به آنها باور داشته باشیم؟
◙ پوپر به این پرسش با معرفی و بسط مفهوم «تأیید» پاسخ می‌داد؛ می‌گفت دلیل موجهی داریم برای اینکه نظریه‌هایی را که آزمون‌های سخت را با موفقیت گذرانده‌اند باور داشته باشیم، مانند انحراف نور ستارگان به‌عنوان آزمونی برای نسبیت عام. آزمون‌های تجربیِ موفق نظریه‌ها را تأیید می‌کنند، حتی اگر اثباتشان نکنند.
◙ وقتی دانشمندان را مشاهده می‌کنیم، درمی‌یابیم آنها مجموعۀ متنوعی از روش‌ها برای سنجش دانش ابداع کرده‌اند. با اینکه این روش‌ها لغزش‌پذیرند، شواهد تجربیِ قابل‌توجهی در اختیار داریم که آنها به‌واقع خطاها و کاستی‌ها را تشخیص می‌دهند. همین روش‌ها دانشمندان را بر می‌انگیزند تا نظراتشان را بازبینی کنند و طوری تغییرشان دهند که با شواهد همخوان باشند. همین است که باعث پیشرفت علم می‌شود.
□ چرا به علم اعتماد کنیم؟| نیومی اورسکیز | میثم محمدامینی | نشرنو، چاپ سوم ۱۴۰۳، قطع رقعی، جلد سخت، بیست و دو + ۴۳۶ صفحه، قیمت: ۵۸۰.۰۰۰تومان، #ازکتاب.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
سفارش و خرید از وب‌سایت نشرنو:
@nashrenow | nashrenow.com
BY نشر نو
Share with your friend now:
tgoop.com/nashrenow/6478