tgoop.com/ololo_philolo_by/164
Last Update:
#alala_байка
Мы насамрэч не надта добра ведаем гісторыю славянскіх пісьменнасцяў. Можна быць больш-менш упэўненым, што Канстанцін Філосаф, ён жа Кірыл, стварыў славянскі алфавіт. Але невядома дакладна, дзе ён гэта зрабіў, навошта, ці дапамагаў яму брат Мяфодзій і які менавіта алфавіт ён прыдумаў.
***
Славянская дзяржава Вялікая Маравія існавала ў IX стагоддзі на тых землях, што зараз належаць Венгрыі, Чэхіі, Славакіі. У сярэдзіне IX стагоддзя тут ужо ведалі хрысціянства: яго распаўсюдзілі нямецкія прапаведнікі. Царкоўная ўлада належала баварскім святарам, а набажэнства вялося на лацінскай мове. Калі мараўскі князь Расціслаў распачаў барацьбу з усходне-франкскім каралём Людовікам II, ён вырашыў пазбавіцца ад уплыву нямецкіх свяшчэннікаў і стварыць асобную славянскамоўную хрысціянскую царкву.
Вядома, што прыкладна ў 863 годзе Расціслаў адправіў паслоў у Канстанцінопаль. Ён прасіў прыслаць у Маравію епіскапа і настаўнікаў, каб тыя тлумачылі яго падданым хрысціянскую веру. Візантыйскі імператар Міхаіл III адгукнуўся на просьбу і прапанаваў накіравацца ў мараўскую місію Кірылу і яго брату Мяфодзію. Кірыл быў вельмі добрым філолагам і тэолагам свайго часу, эрудытам і паліглотам. Таксама важна, што браты паходзілі з горада Фесалонікі, дзе жылі ў тым ліку славяне, і таму разумелі па-славянску. Браты пагадзіліся і напрыканцы 863 года адправіліся ў Вялікую Маравію. Пажаданне Расціслава было выканана толькі часткова: браты не былі епіскапамі і не маглі пасвячаць сваіх вучняў у святары.
У Маравіі Кірыл і Мяфодзій правялі сорак месяцаў, перакладаючы царкоўныя кнігі на славянскую мову. Для гэтага патрабавалася не толькі распрацаваць новы алфавіт, але і стварыць неабходную тэрміналогію і ўвогуле новую літаратурную мову — стараславянскую. Не зусім зразумела, якім чынам яны выканалі такую вялікую і складаную лінгвістычную працу так якасна і так хутка. Нейкая глеба, канешне, ужо была падрыхтавана: хрысціянства ўкаранілася ў Маравіі і, няхай службы праходзілі на незразумелай насельніцтву латыні, пропаведзі і звычайныя побытавыя размовы пра веру вяліся па-славянску. Але таксама можа быць, што ідэя распрацаваць алфавіт для славян з'явілася ў Візантыі яшчэ да звароту Расціслава і мела палітычныя мэты — падпарадкаванне славянскіх народаў Канстанцінопалю. Вельмі верагодна, што браты ехалі ў Маравію з нейкімі напрацоўкамі, а мабыць ужо і з гатовай азбукай і першымі перакладамі.
Гістарычныя тэксты паслядоўна называюць стваральнікам алфавіта Кірыла. «богъ ...помилаловъ родъ словѣньскь посъла имъ свѧнтаѥго Конъстанътина Философа нарицаѥмаѥго Кѵрила, мѫжа правьдьна и истиньна, и сътвори имъ писменъ три десѧте и осмь». Мефодый узгадваецца значна менш і, магчыма, ён сапраўды не ўдзельнічаў у распрацоўцы пісьменнасці, але больш займаўся перакладамі, бо, па некаторых сведках, славянскую мову ведаў лепш за Кірыла.
Старажытныя крыніцы ніяк не распавядаюць, адкуль у славян два розных алфавіта: кірыліца і глаголіца. Па свайму складу яны амаль супадаюць. Літары глаголіцы выглядаюць неяк так: ⰀⰁⰂⰃⰄⰅⰆⰇⰈ... Хутчэй за ўсё, пры стварэнні глаголіцы яе аўтар не абапіраліся на літары іншых моў і прыдумваў значкі з нуля. Напрыклад, першая літара аз Ⰰ нагадвае хрысціянскі крыж, і гэта наўрад ці выпадкова. Гісторыя глаголіцы нагадвае гісторыю армянскай і грузінскай пісьменнасці. Кірыліца, у сваю чаргу, пабудавана на грэчаскім алфавіце, у які даданы літары, неабходныя для перадачы славянскіх гукаў, не ўласцівых грэчаскай мове.
>>>>
BY філалабайкі беларускія
Share with your friend now:
tgoop.com/ololo_philolo_by/164