філалабайкі беларускія

<<<<

Шумерскія сімвалы бываюць лагаграмамі і фанаграмамі:
* Лагаграмы абазначаюць нейкае паняцце, нейкі сэнс. Напрыклад, 𒁾 — гэта «таблічка», што вымаўляецца прыкладна як «dub». Адзін і той жа значок мог выкарыстоўвацца для розных паняццяў. Той жа 𒁾 таксама абазначаў цыліндрычныя пячаткі — невялічкія цыліндры з каменю, па бакам якіх былі выразаны нейкія ўнікальныя ўзоры. Кожная такая пячатка належала канкрэтнай асобе. Калі такі цыліндр пракаціць па вільготнай гліне, застанецца адбітак, які выкарыстоўваўся ў якасці подпісу ўладара пячаткі.
* Фанаграмы абазначаюць нейкую паслядоўнасць гукаў. Напрыклад, 𒀀 — гэта лагаграма «вада», якая вымаўляецца прыкладна як «a». Неяк падобна вымаўляўся і канчатак шумерскага меснага склону, таму яго таксама перадавалі значком 𒀀, які ўжо працаваў як фанаграма: 𒀀𒀀 — «у вадзе».

Шумеры карысталіся шумерскай мовай, якая зараз добра даследавана: існуе граматычны нарыс на 750 старонак! Але яе паходжанне застаецца загадкай, шумерскую мову не адносяць ні да якой з вядомых моўных сямей і лічаць мовай-ізалятам. Побач з шумерамі жылі семіцкія народы, якія карысталіся семіцкімі мовамі, далёкімі сваякамі арабскай мовы і іўрыта. Дзесьці 4500 гадоў таму семіцкі палкаводзец Саргон захапіў землі шумераў і стварыў сапраўдную імперыю са сталіцай у горадзе Акадэ. У навуцы гэтую імперыю называюць Акадскай, і, адпаведна, акадская мова і народ акадцы. Шумеры і акадцы суіснавалі доўгія гады і культуры абмен быў непазбежны. Напрыклад, два народы маюць вельмі шмат падобных міфаў. Таксама акадцы запазычылі ў шумераў клінапіс. Карысталіся ім і ў больш позніх дзяржавах Месапатаміі — Вавілоне і Асірыі, а яшчэ клінапіс распаўсюджвалася і сярод іншых народаў па-за межамі Міжрэчча, у тым ліку трапіў да хетаў.

Хеты жылі ў Малай Азіі, там, дзе зараз цэнтральная частка Турцыі. Цікава, што хеты — індаеўрапейскі народ, далёкія сваякі беларусаў. Адпаведна, іх мова роднасная беларускай. Хецкі клінапіс — найбольш старажытныя тэксты на індаеўрапейскіх мовах, што дайшлі да нас, і вельмі важная крыніца сведак пра праіндаеўрапейскую мову.

Увогуле да нашых часоў дайшлі сотні тысяч таблічак з клінапісам, бо гліна дастаткова добра захоўваецца падчас пажараў. Напрыклад, у сярэдзіне XIX стагоддзя ў горадзе Ніневіі археолагі выявілі бібліятэку асірыйскага цара Ашурбаніпала, дзе знайшлі каля 30000 клінапісных таблічак.

www.tgoop.com/ololo_philolo_by/270

346 viewsApr 28, 2024 at 09:28

<<<<

Шумерскія сімвалы бываюць лагаграмамі і фанаграмамі:
* Лагаграмы абазначаюць нейкае паняцце, нейкі сэнс. Напрыклад, 𒁾 — гэта «таблічка», што вымаўляецца прыкладна як «dub». Адзін і той жа значок мог выкарыстоўвацца для розных паняццяў. Той жа 𒁾 таксама абазначаў цыліндрычныя пячаткі — невялічкія цыліндры з каменю, па бакам якіх былі выразаны нейкія ўнікальныя ўзоры. Кожная такая пячатка належала канкрэтнай асобе. Калі такі цыліндр пракаціць па вільготнай гліне, застанецца адбітак, які выкарыстоўваўся ў якасці подпісу ўладара пячаткі.
* Фанаграмы абазначаюць нейкую паслядоўнасць гукаў. Напрыклад, 𒀀 — гэта лагаграма «вада», якая вымаўляецца прыкладна як «a». Неяк падобна вымаўляўся і канчатак шумерскага меснага склону, таму яго таксама перадавалі значком 𒀀, які ўжо працаваў як фанаграма: 𒀀𒀀 — «у вадзе».

Шумеры карысталіся шумерскай мовай, якая зараз добра даследавана: існуе граматычны нарыс на 750 старонак! Але яе паходжанне застаецца загадкай, шумерскую мову не адносяць ні да якой з вядомых моўных сямей і лічаць мовай-ізалятам. Побач з шумерамі жылі семіцкія народы, якія карысталіся семіцкімі мовамі, далёкімі сваякамі арабскай мовы і іўрыта. Дзесьці 4500 гадоў таму семіцкі палкаводзец Саргон захапіў землі шумераў і стварыў сапраўдную імперыю са сталіцай у горадзе Акадэ. У навуцы гэтую імперыю называюць Акадскай, і, адпаведна, акадская мова і народ акадцы. Шумеры і акадцы суіснавалі доўгія гады і культуры абмен быў непазбежны. Напрыклад, два народы маюць вельмі шмат падобных міфаў. Таксама акадцы запазычылі ў шумераў клінапіс. Карысталіся ім і ў больш позніх дзяржавах Месапатаміі — Вавілоне і Асірыі, а яшчэ клінапіс распаўсюджвалася і сярод іншых народаў па-за межамі Міжрэчча, у тым ліку трапіў да хетаў.

Хеты жылі ў Малай Азіі, там, дзе зараз цэнтральная частка Турцыі. Цікава, што хеты — індаеўрапейскі народ, далёкія сваякі беларусаў. Адпаведна, іх мова роднасная беларускай. Хецкі клінапіс — найбольш старажытныя тэксты на індаеўрапейскіх мовах, што дайшлі да нас, і вельмі важная крыніца сведак пра праіндаеўрапейскую мову.

Увогуле да нашых часоў дайшлі сотні тысяч таблічак з клінапісам, бо гліна дастаткова добра захоўваецца падчас пажараў. Напрыклад, у сярэдзіне XIX стагоддзя ў горадзе Ніневіі археолагі выявілі бібліятэку асірыйскага цара Ашурбаніпала, дзе знайшлі каля 30000 клінапісных таблічак.

BY філалабайкі беларускія