філалабайкі беларускія

#alala_байка
Аб'ектыўна, усіх гэтых склонаў, часоў дзеяслова, спражэнняў і іншых граматычных рыс не існуе. Гэта ўсяго толькі тэарэтычныя канструкты, спробы сістэматызаваць факты жывога маўлення і пабудаваць мадэль мовы. Даследчык абірае, на якія прынцыпы ён абапіраецца, якой тэрміналогіяй карыстаецца, на што звяртае ўвагу, як змагаецца з выключэннямі. У залежнасці ад выбару ў яго атрымліваецца тая і іншая мадэль, якая нейкім чынам характарызуе канкрэтную мову. І, канешне, для адной і той жа мовы можна пабудаваць розныя мадэлі.

Вось некалькі прыкладаў.

***

Міхаіл Ламаносаў у працы «Россїйская грамматика» (1755) пералічвае дзесяць часоў рускага дзеяслова, сярод іх адзін цяперашні, тры будучых, тры мінулых і тры даўномінулых.

Таксама ў XVIII стагоддзі граматыку рускай мовы склаў Антон Барсаў, настаўнік Карамзіна. У свае ранішнія граматычныя нарысы ён цалкам запазычваў сістэму Ламаносава, але ў гэтай граматыцы абраў іншы падыход. Барсаў налічыў шэсць розных часоў дзеяслова: цяперашні, будучы, мінулы, даўно мінулы, будучы нявызначаны і мінучы («преходящий», «Imperfectum»). Асобна ён адзначыў пачынальныя («белею», «теплею») і ўчашчальныя («читаю», «летаю») дзеясловы, то-бок намеціў катэгорыю трывання дзеяслова, але не развіў яе больш глыбока.

«Российская грамматика, сочинённая императорскою Российскою Академиею» 1802 года паўтарае сістэму Ламаносава, але выключае два даўномінулых часу — засталіся восем элементаў.

«Практическая русская грамматика» Мікалая Грэча (1827 года) нагадвае сучасную школьную граматыку: будучы, цяперашні і мінулы час, а таксама сістэма трыванняў дзеяслова. Праўда, трыванняў шмат: вызначанае, нявызначанае, мнагакратнае, аднакратнае, закончанае, незакончанае...

А ў 1855 годзе славянафіл Канстанцін Аксакаў напісаў працу «О русских глаголах», дзе прыйшоў да высновы, што катэгорыя часу рускаму дзеяслову ўвогуле не ўласцівая!

На малюнку фрагмент граматыкі Ламаносава. Крыніца.

>>>>

www.tgoop.com/ololo_philolo_by/377

108 viewsedited  Jan 30 at 22:39

#alala_байка
Аб'ектыўна, усіх гэтых склонаў, часоў дзеяслова, спражэнняў і іншых граматычных рыс не існуе. Гэта ўсяго толькі тэарэтычныя канструкты, спробы сістэматызаваць факты жывога маўлення і пабудаваць мадэль мовы. Даследчык абірае, на якія прынцыпы ён абапіраецца, якой тэрміналогіяй карыстаецца, на што звяртае ўвагу, як змагаецца з выключэннямі. У залежнасці ад выбару ў яго атрымліваецца тая і іншая мадэль, якая нейкім чынам характарызуе канкрэтную мову. І, канешне, для адной і той жа мовы можна пабудаваць розныя мадэлі.

Вось некалькі прыкладаў.

***

Міхаіл Ламаносаў у працы «Россїйская грамматика» (1755) пералічвае дзесяць часоў рускага дзеяслова, сярод іх адзін цяперашні, тры будучых, тры мінулых і тры даўномінулых.

Таксама ў XVIII стагоддзі граматыку рускай мовы склаў Антон Барсаў, настаўнік Карамзіна. У свае ранішнія граматычныя нарысы ён цалкам запазычваў сістэму Ламаносава, але ў гэтай граматыцы абраў іншы падыход. Барсаў налічыў шэсць розных часоў дзеяслова: цяперашні, будучы, мінулы, даўно мінулы, будучы нявызначаны і мінучы («преходящий», «Imperfectum»). Асобна ён адзначыў пачынальныя («белею», «теплею») і ўчашчальныя («читаю», «летаю») дзеясловы, то-бок намеціў катэгорыю трывання дзеяслова, але не развіў яе больш глыбока.

«Российская грамматика, сочинённая императорскою Российскою Академиею» 1802 года паўтарае сістэму Ламаносава, але выключае два даўномінулых часу — засталіся восем элементаў.

«Практическая русская грамматика» Мікалая Грэча (1827 года) нагадвае сучасную школьную граматыку: будучы, цяперашні і мінулы час, а таксама сістэма трыванняў дзеяслова. Праўда, трыванняў шмат: вызначанае, нявызначанае, мнагакратнае, аднакратнае, закончанае, незакончанае...

А ў 1855 годзе славянафіл Канстанцін Аксакаў напісаў працу «О русских глаголах», дзе прыйшоў да высновы, што катэгорыя часу рускаму дзеяслову ўвогуле не ўласцівая!

На малюнку фрагмент граматыкі Ламаносава. Крыніца.

>>>>

BY філалабайкі беларускія