م. روان‌شید M. Ravanshid

نقد و «تئوری دیکتاتوری»
م. روان‌شید
۲۴ فروردین ۱۴۰۱
www.tgoop.com/ravanshidpoet
وقتی می‌گویم در فضای سرکوب، «نقد» یا واضح‌تر بگویم «نقد سالم، غنی و سازنده» قابلِ شناسایی و اعتنا نیست منظورم ساده است؛ وقتی یک ایدئولوژی می‌شود ایدئولوژی غالب و قدرتِ مرکزی را به دست می‌گیرد، دو اتفاقِ حداقلی در پی دارد. نخست: پرورش و رشد و نموِ منتقدانِ حکومتی، یعنی وابستگان و دل‌بستگان به ایدئولوژی حاکم و در نتیجه بسطِ آکاهانه یا ناآگاهانه‌ی «تئوری دیکتاتوری» که این قطعا جز در موازاتِ حکومتِ مرکزی و مدون کردنِ اهدافِ حاکم نمی‌تواند باشد، اتفاقِ دوم آن تفکری‌ست که بیرون از این دایره می‌زید، زندگی نمی‌کند، سعی دارد تا مقاومت کند، تنها مقاومت و نه تبیین و تدوینِ «نقد» غنی و پیش‌روند.
موضوع را ساده‌تر می‌کنم:
در حکومتی که «ایدئولوژی» غالب نیست؛ باور‌های ذهنی، جهان‌بینی یا اعتقاد هم‌چنان در هنر موجود است اما قانون‌گذار نیست، یعنی که منتقدِ مسیحی یا مسلمان یا یهودی... به نقدِ چیزی به عنوان شعر می‌پردازد، تنها شعر، بدون پیش‌نیازهای ایدئولوژیک و تعیین کننده، بدون توجه به اعتقاداتِ فردی و یا حتی حکومتی، بدونِ هراس یا دل‌بستگی. در این صورت این تنها شعر است که در مرکز قرار می‌گیرد و آن‌چه که تبیین می‌شود ـ درست یا نادرست ـ در جهتِ ارتقاء اندیشه و بسطِ تخیل و پرورشِ پرسش‌ها و اعتراض‌های مکرر در لباسِ شعر است.
در این فضا، آن‌چه منتقد می‌نویسد، فارغ از درست یا نادرست بودن، مبتنی بر هوش و دانش و افقِ دیدِ او می‌تواند باشد و نه برگرفته از امکاناتِ بیانی‌ایی که ایدئولوژیِ حاکم به او واگذار کرده است. در این فضا، دغدغه شعر است و نه حواشیِ دست و پا گیر و گاه کشنده...
حالا شاید بهتر بتوان فهمید چرا «نقد» و در نتیجه «شعر» در دهه‌ی چهل و پنجاه شکوفا و ماندگار می‌شود.
.

Telegram

م. روان‌شید M. Ravanshid

اشعار و دکلمه های م. روان شید

www.tgoop.com/ravanshidpoet/12100

390 viewsApr 13, 2022 at 22:50

نقد و «تئوری دیکتاتوری»
م. روان‌شید
۲۴ فروردین ۱۴۰۱
www.tgoop.com/ravanshidpoet
وقتی می‌گویم در فضای سرکوب، «نقد» یا واضح‌تر بگویم «نقد سالم، غنی و سازنده» قابلِ شناسایی و اعتنا نیست منظورم ساده است؛ وقتی یک ایدئولوژی می‌شود ایدئولوژی غالب و قدرتِ مرکزی را به دست می‌گیرد، دو اتفاقِ حداقلی در پی دارد. نخست: پرورش و رشد و نموِ منتقدانِ حکومتی، یعنی وابستگان و دل‌بستگان به ایدئولوژی حاکم و در نتیجه بسطِ آکاهانه یا ناآگاهانه‌ی «تئوری دیکتاتوری» که این قطعا جز در موازاتِ حکومتِ مرکزی و مدون کردنِ اهدافِ حاکم نمی‌تواند باشد، اتفاقِ دوم آن تفکری‌ست که بیرون از این دایره می‌زید، زندگی نمی‌کند، سعی دارد تا مقاومت کند، تنها مقاومت و نه تبیین و تدوینِ «نقد» غنی و پیش‌روند.
موضوع را ساده‌تر می‌کنم:
در حکومتی که «ایدئولوژی» غالب نیست؛ باور‌های ذهنی، جهان‌بینی یا اعتقاد هم‌چنان در هنر موجود است اما قانون‌گذار نیست، یعنی که منتقدِ مسیحی یا مسلمان یا یهودی... به نقدِ چیزی به عنوان شعر می‌پردازد، تنها شعر، بدون پیش‌نیازهای ایدئولوژیک و تعیین کننده، بدون توجه به اعتقاداتِ فردی و یا حتی حکومتی، بدونِ هراس یا دل‌بستگی. در این صورت این تنها شعر است که در مرکز قرار می‌گیرد و آن‌چه که تبیین می‌شود ـ درست یا نادرست ـ در جهتِ ارتقاء اندیشه و بسطِ تخیل و پرورشِ پرسش‌ها و اعتراض‌های مکرر در لباسِ شعر است.
در این فضا، آن‌چه منتقد می‌نویسد، فارغ از درست یا نادرست بودن، مبتنی بر هوش و دانش و افقِ دیدِ او می‌تواند باشد و نه برگرفته از امکاناتِ بیانی‌ایی که ایدئولوژیِ حاکم به او واگذار کرده است. در این فضا، دغدغه شعر است و نه حواشیِ دست و پا گیر و گاه کشنده...
حالا شاید بهتر بتوان فهمید چرا «نقد» و در نتیجه «شعر» در دهه‌ی چهل و پنجاه شکوفا و ماندگار می‌شود.
.

BY م. روان‌شید M. Ravanshid