tgoop.com/rmansouri_ir/504
Last Update:
پرسشی از کتاب «مبانی تفکر در علوم فیزیکی»، درس ۱۳
✍️ رضا منصوری
جمعه ۱۱ آبان ۱۴۰۲
rmansouri.ir
مفهوم نتیجهء نامنظور که اول بار در علوم اجتماعی و سپس اقتصاد به کار رفته به سامانه‌های پیچیده، مانند جامعه‌های انسانی، مرتبط می‌شود؛ فیزیکِ سامانه‌های پیچیده کمک می‌کند رابطه‌های علّیِ این پدیده را دریابیم: منزّه بودن انسان‌های مورد وثوق حدّی دارد؛ اختلاف این حد با ایده‌آل را خیلی هم که کم در نظر بگیریم مقداری است در حد اختلال. از دینامیک سامانه‌های پیچیده می‌دانیم که اختلال، هر چقدر هم کوچک باشد، می‌تواند سامانه‌ای از مهره‌های سفید را به سیاه تبدیل کند. در کاربرد جامعه شناختی، کمی انحراف از ثِقَة، یا کمی مورد وثوق نبودن که کاملاً طبیعی است، می‌تواند یک سامانه را، یک جامعه را، به فساد بکشد. این پدیده در عرف فقه ما قابل شناسایی نیست. این نوع فساد را می‌خواهم «سامانه‌ای»، معادل سیستمی، بنامم. دارم از سامانه‌ای صحبت می‌کنم، مثلاً نظام بانکی در جمهوری اسلامی، که با نیت خوب و از افراد مورد وثوق تشکیل شده است. علم جدید با مفهوم‌سازی پیچیده‌اش نشان می‌دهد از این نظام و از این سامانه، بر‌خلاف نیت بانیانش، فساد بر‌می‌خیزد؛ فسادی که «نامنظور» است. این فساد «سامانه‌مند» (سیستماتیک) نیست؛ فساد سامانه‌مند به شرایطی می‌گوییم که بانیان آن با نیت فساد سامانه‌ای را طراحی می‌کنند مانند مافیا در دنیا. بحث کنید.
BY رضا منصوری
Share with your friend now:
tgoop.com/rmansouri_ir/504