tgoop.com/rmansouri_ir/542
Last Update:
زمان و وقت– ۱۲
ریشهء پرهزینه بودن روشن کردن موتور علم و اقتصاد
✍️ رضا منصوری
جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳
rmansouri.ir
• از اقتصاد چیزی‌نمی‌گویم که در تخصص‌ام نیست. اما بدیهی است که می‌توانم هشدار بدهم هر حرفی مبتنی بر کتاب‌های درسی همان‌قدر ناکارامد است که علم و سیاست‌علمی به کتاب‌های درسی فروکاهیده شود. این یعنی غفلت از اصول بدیهی هر کار جدی مبتنی بر خِرَد و غفلت از پرسش‌هایی جدی از مبانیِ همهء علوم از جمله اقتصاد.
• اما بازهم چند کلمه در باب علم که در کتاب‌هایم به‌تفصیل و با جزییات و مصداق‌های فراوان نوشته‌ام. مصداق‌ها را در دو جلد کتاب سندرم دوره نقل می‌یابید و مبانی را در سه کتاب دیگرم در باب علم. حالا می‌خواهم عبارتی دیگر نقل کنم که ریشهء جزمیت ذهن ما ایرانیان و مسلمانان را در درک مبانی علم مدرن نشان می‌دهد و نیز مشکل و پرهزینه بودن رفع آن‌را.
• این عربی علم را دو گونه می‌داند: علم وَهَبی (منسوب به هرچیز بخشیده شده از جانب خدا) و علم کَسبی (علم موهوب است یا مکتسب)(محیی‌الدین ابن‌عربی، فصوص‌الحکم، ص ۹۲.). البته او جداگانه از دانشِ اسرار هم صحبت می‌کند (همان ص ۱۰۸.). قبلا هم که نوشتم ابن عریی عالَم انسانی را به مخروطی شبیه می‌داند که انسان کامل در رأس آن قراردارد و قاعدهء مخروط انسان‌های حیوانی …اند. انسان کامل که در بالا است سایهء خدا و نایب حق و سخن‌گوی اوست» (همان ص ۱۰۸).
• آنچه ابن عربی علم می‌داند، همان طور که به‌تفصیل در نوشته‌هایم تفکیک کرده‌ام این روزها شاید بشود آن‌را نوعی معرفت ذهنی نامید ولی نه نه علم و نه دانشِ علمی. آنچه در سیاست‌گذاری علم و نیز در بحث پیرامون علم در ایران باید توجه داشته‌باشیم این است که ذهن ما ایرانیان آمیخته به این مفهوم است و حتی اگر متخصص در علوم و مهندسی نوین هم باشیم باز هم در ذهن خودمان ترکیب واژگانی مرتبط با علم را به این نوع علم ابن‌عربیایی فرو می‌کاهیم و در جاه طبیعت درمی‌غلطیم. این را از روی تجربهء پنجاه ساله در سطوح مختلف علمی و سیاست‌گذاری و کارهای اجرایی با قاطعیت می‌گویم. واقعیتی که متخصصان بومی خودمان بزحمت می‌توانند خود را از آن بربکنند. علت نقّالی ما در دانشِ علمی نیز همین درغلطیدگی است که هنوز فشارهای ناشی از جهل بسیار لازم است تا توان تفکیک فراهم شود.
• بحران‌ها همواره بهترین فرصت برای به‌ثمر رساندن رخ‌دادهای نوآورانه است. از جمله، همان‌طور که سال گدشته نوشتم، در این وضعیت آشفته‌ای که وزارت عتف و آموزش پزشکی در بحران بی‌عملی یا بدعملی هستند، فرصت خوبی فراهم شده برای کنشی نوآورانه در علم کشور اگر عزم کاقی داشته باشیم. متاسفانه، به‌نظر می‌رسد دانشگاه‌ها آن‌چنان در لختی ناشی از نقّالی دانشِ علمی گرفتار اند که امید استفاده از بحران برای تبدیل آن به فرصت نمی‌رود.
BY رضا منصوری
Share with your friend now:
tgoop.com/rmansouri_ir/542