انجمن علمی روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز

بنام او که رحمان است و رحیم
خبرگزاری مهر بیانیه ای را تحت عنوان "درخواست جمعی از اساتید روانشناسی برای اجرای قانون عفاف و حجاب" منتشر نموده که مایه شرمساری جامعه روانشتاسی کشور است و امیدوارم که هرچه سریعتر شاهد واکنش نظام روان-شناسی و مشاوره کشور و انجمن های حوزه روانشناسی، روانپزشکی و جامعه شناسی نسبت به چنین حرکت شبه علمی باشیم.
نویسندگان بیانیه تلاش نمودند تا در یک متن سرشار از مغالطه ابتدا تلاش کرده اند بین حجاب و سلامت روان، امنیت اجتماعی، انسجام خانوادگی، کاهش آسیبهای اجتماعی، اقزایش رضایت زناشویی، رشد هویت و مواردی از این دست، رابطه علت و معلولی برقرار کنند و در نهایت با توجه به موارد مذکور خواستار اجرای هر چه سریعتر قانون عفاف و حجاب شده اند. این بیانیه که بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد و از نظر بنده تیوریزه کردن قانون ضد حقوق زنان، توسط گروهی است که خود را روانشناس خطاب کرده اند. در طول تاریخ یکی از جدی ترین آسسیبهای حوزه معرفت، توجیه کردن بی عدالتی توسط مدعیان نخبگی بوده است. چنین توجیهاتی موجبات هدر رفتن سرمایه اجتماعی را فراهم آورده است.
اما بعد، اگر بخواهیم به لحاظ محتوایی به این بیانیه بپردازیم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
نخست اینکه، در این بیانیه به تحقیقاتی ارجاع داده شده است که رابطه بین حجاب و پوشش را با سلامت روانی و اجتماعی ربط داده اند. در اینجا با فرض صحت و اتفاق نظر پژوهش¬ها؛ یک مغالطه آشکار که مغالطه "کن و وجه" یا مغالطه "تغییر تعریف" صورت گرفته است. یکی کردن "پوشش" و "حجاب" با "حجاب اجباری" و آنگاه نتیجه گرفتن از تحقیقات یک مغااطه آشکار است. بعبارت دیگر برخی تحقیقات که مورد اشاره این حضرات بوده اند، آثار مثبت حجاب را مطرح کرده اند نه حجاب اجباری.
دوم، در راستای مورد نخست، تحقیقات مورد اشاره این حضرات همه در کشورهایی صورت گرفته است که آزادی پوشش و حجاب حدااکثری بوده است و به هیچ عنوان کدهای پوشش و حجاب نظیر آنچه در ایران شاهد آن هستیم وجود ندارد و افراد با انتخاب خود و بدون فشار قانونی، نوع حجاب و پوشش خود را انتخاب می کنند. از نظر روانشناسی به هیچ عنوان نمی توان این دو موقعیت را با هم مقایسه کرد. قطعا این حضرات می دانند که آثار عمل اجباری و اختیاری به لحاظ روانی دقیقا در نقطه مقابل هم قرار می گیرند.
سوم، که مجدد با دو مورد قبل در ارتباط است، پژوهش ها در خصوص آثار حجاب متناقض می باشند، یعنی برخی پژوهش ها بر آثار مثبت و برخی بر آثار منفی آن اشاره داشته اند و از قضا تمامی پژوهش¬هایی که آثار منفی حجاب تاکید کرده اند، مواردی بوده اند که اجبار و احساس عدم عاملیت و فشار را در انتخاب حجاب و پوشش گزارش کرده¬اند. بنابراین در این مورد با یک تحریف آشکار نتایج پژوهش¬ها، توسط این حضزات مواجه هستیم. بنابراین اجرای قانون ححاب و عفاف که بی سابقه ترین شیوه اجبار زنان و دختران این سرزمین به رعایت حجاب است، مطابق یافته های پژوهشی، آسیبهای روانی، اجتماعی و هویتی بدنبال خواهد داشت. این حضرات به خوبی می دانند که در اکثر نظریه روان¬شناسی، احساس عاملیت، خودتعیین گری و احساس حاکمیت بر سرنوشت از مهمترین مولفه های بهزیستی روانشناختی است.
این حضرات متوجه نیستند که اعتراض اصلی به حجاب و حتی واجب بودن حجاب نیست، بلکه اعتراض به اجباری بودن حجاب است. این بحث حتی از نظر فقهی هم تکلیف روشنی ندارد و هسنند مراجع تقلیدی که بر همین اساس خواستار عدم اجرای قانون حجاب و عفاف شده اند.
چهارم اینکه، این حضرات ظاهرا متوجه این مساله نیستند که یافته های پژوهشهای مذکور به فرض آنکه دقیق گزارش شده بودند که این چنین نبوده است، مقام توصیفی دارند و نه تجویزی. یعنی بر فرض وجود چنین رابطه¬ای چگونه تجویز به وضع قوانین تنبیهی نموده¬اند. این یافته¬ها به فرض صحت به منزله داده¬هایی هستند برای صورت بندی مساله و نه تجویز قوانین تنبیهی. از چه زمان کار روان¬شناس که قرار بود غمخوار، امدادگر و درمانگر دردهای جامعه باشد، کمک به وضع قوانین تنبیهی بوده است.
پنجم، این حضرات ظاهرا اصلا در جریان نیستند که در 45 سال گذشته هم قانون و هم اجبار در زمینه حجاب و عفاف وجود داشته است، و هزاران میلیارد سرمایه این کشور در همین زمینه صرف اعمال فعالیتهای تنبیهی در خصوص رعایت حجاب شده است. به نظر می رسد این به اصطلاح متخصصان، اصلا با مفاهیم روانشناسی و به ویژه روانشناسی اجتماعی آشنا نیستند و از این رو راه حل را در تصویب قانون حجاب و عفاف دانسته اند. ظاهرا اینان با مفهومی تحت عنوان سوگیری "تشدید تعهد" (Escalation of Commitment) آشتا تیستند. این سوگیری بیانگر وضعیتی است که فرد یا سازمان به ادامه یک تصمیم، طرح، قانون یا سرمایه گذاری، حتی با وجود شواهدی مبنی بر نادرست بودن یا ناکارآمد بودن آن ، اصرار می ورزد.

www.tgoop.com/shirazuEPA/634

834 viewsDec 16, 2024 at 19:40

بنام او که رحمان است و رحیم
خبرگزاری مهر بیانیه ای را تحت عنوان "درخواست جمعی از اساتید روانشناسی برای اجرای قانون عفاف و حجاب" منتشر نموده که مایه شرمساری جامعه روانشتاسی کشور است و امیدوارم که هرچه سریعتر شاهد واکنش نظام روان-شناسی و مشاوره کشور و انجمن های حوزه روانشناسی، روانپزشکی و جامعه شناسی نسبت به چنین حرکت شبه علمی باشیم.
نویسندگان بیانیه تلاش نمودند تا در یک متن سرشار از مغالطه ابتدا تلاش کرده اند بین حجاب و سلامت روان، امنیت اجتماعی، انسجام خانوادگی، کاهش آسیبهای اجتماعی، اقزایش رضایت زناشویی، رشد هویت و مواردی از این دست، رابطه علت و معلولی برقرار کنند و در نهایت با توجه به موارد مذکور خواستار اجرای هر چه سریعتر قانون عفاف و حجاب شده اند. این بیانیه که بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد و از نظر بنده تیوریزه کردن قانون ضد حقوق زنان، توسط گروهی است که خود را روانشناس خطاب کرده اند. در طول تاریخ یکی از جدی ترین آسسیبهای حوزه معرفت، توجیه کردن بی عدالتی توسط مدعیان نخبگی بوده است. چنین توجیهاتی موجبات هدر رفتن سرمایه اجتماعی را فراهم آورده است.
اما بعد، اگر بخواهیم به لحاظ محتوایی به این بیانیه بپردازیم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
نخست اینکه، در این بیانیه به تحقیقاتی ارجاع داده شده است که رابطه بین حجاب و پوشش را با سلامت روانی و اجتماعی ربط داده اند. در اینجا با فرض صحت و اتفاق نظر پژوهش¬ها؛ یک مغالطه آشکار که مغالطه "کن و وجه" یا مغالطه "تغییر تعریف" صورت گرفته است. یکی کردن "پوشش" و "حجاب" با "حجاب اجباری" و آنگاه نتیجه گرفتن از تحقیقات یک مغااطه آشکار است. بعبارت دیگر برخی تحقیقات که مورد اشاره این حضرات بوده اند، آثار مثبت حجاب را مطرح کرده اند نه حجاب اجباری.
دوم، در راستای مورد نخست، تحقیقات مورد اشاره این حضرات همه در کشورهایی صورت گرفته است که آزادی پوشش و حجاب حدااکثری بوده است و به هیچ عنوان کدهای پوشش و حجاب نظیر آنچه در ایران شاهد آن هستیم وجود ندارد و افراد با انتخاب خود و بدون فشار قانونی، نوع حجاب و پوشش خود را انتخاب می کنند. از نظر روانشناسی به هیچ عنوان نمی توان این دو موقعیت را با هم مقایسه کرد. قطعا این حضرات می دانند که آثار عمل اجباری و اختیاری به لحاظ روانی دقیقا در نقطه مقابل هم قرار می گیرند.
سوم، که مجدد با دو مورد قبل در ارتباط است، پژوهش ها در خصوص آثار حجاب متناقض می باشند، یعنی برخی پژوهش ها بر آثار مثبت و برخی بر آثار منفی آن اشاره داشته اند و از قضا تمامی پژوهش¬هایی که آثار منفی حجاب تاکید کرده اند، مواردی بوده اند که اجبار و احساس عدم عاملیت و فشار را در انتخاب حجاب و پوشش گزارش کرده¬اند. بنابراین در این مورد با یک تحریف آشکار نتایج پژوهش¬ها، توسط این حضزات مواجه هستیم. بنابراین اجرای قانون ححاب و عفاف که بی سابقه ترین شیوه اجبار زنان و دختران این سرزمین به رعایت حجاب است، مطابق یافته های پژوهشی، آسیبهای روانی، اجتماعی و هویتی بدنبال خواهد داشت. این حضرات به خوبی می دانند که در اکثر نظریه روان¬شناسی، احساس عاملیت، خودتعیین گری و احساس حاکمیت بر سرنوشت از مهمترین مولفه های بهزیستی روانشناختی است.
این حضرات متوجه نیستند که اعتراض اصلی به حجاب و حتی واجب بودن حجاب نیست، بلکه اعتراض به اجباری بودن حجاب است. این بحث حتی از نظر فقهی هم تکلیف روشنی ندارد و هسنند مراجع تقلیدی که بر همین اساس خواستار عدم اجرای قانون حجاب و عفاف شده اند.
چهارم اینکه، این حضرات ظاهرا متوجه این مساله نیستند که یافته های پژوهشهای مذکور به فرض آنکه دقیق گزارش شده بودند که این چنین نبوده است، مقام توصیفی دارند و نه تجویزی. یعنی بر فرض وجود چنین رابطه¬ای چگونه تجویز به وضع قوانین تنبیهی نموده¬اند. این یافته¬ها به فرض صحت به منزله داده¬هایی هستند برای صورت بندی مساله و نه تجویز قوانین تنبیهی. از چه زمان کار روان¬شناس که قرار بود غمخوار، امدادگر و درمانگر دردهای جامعه باشد، کمک به وضع قوانین تنبیهی بوده است.
پنجم، این حضرات ظاهرا اصلا در جریان نیستند که در 45 سال گذشته هم قانون و هم اجبار در زمینه حجاب و عفاف وجود داشته است، و هزاران میلیارد سرمایه این کشور در همین زمینه صرف اعمال فعالیتهای تنبیهی در خصوص رعایت حجاب شده است. به نظر می رسد این به اصطلاح متخصصان، اصلا با مفاهیم روانشناسی و به ویژه روانشناسی اجتماعی آشنا نیستند و از این رو راه حل را در تصویب قانون حجاب و عفاف دانسته اند. ظاهرا اینان با مفهومی تحت عنوان سوگیری "تشدید تعهد" (Escalation of Commitment) آشتا تیستند. این سوگیری بیانگر وضعیتی است که فرد یا سازمان به ادامه یک تصمیم، طرح، قانون یا سرمایه گذاری، حتی با وجود شواهدی مبنی بر نادرست بودن یا ناکارآمد بودن آن ، اصرار می ورزد.

BY انجمن علمی روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز