tgoop.com/tarixbil/6362
Last Update:
قبل از هر چیز باید بدانیم ساختار کلمه " چلله" تورکی است.
در سیستم زبانی تورکی شیلله( سیلی آبدار) بلله(لقمه) پیلله( قلمه زدن)گلله( هم- آمده)... فرمهایی اثبات کننده هستند.
امروز همگان دانسته اند "چیلله" در تورکی به معنی نهایت کشیدگی زه کمان و کنایه از طولانی بودن امشب است.
در صورتیکه ادعا شود این لغت به عدد چهل ارتباط دارد، باید گفت در اصل چلله کوچک هم باید "بیستته " گفته می شد!!
یا چلله تابستان چهل و پنج روز است آیا "چلله پلله" گفته می شود؟
بنابراین چنین شباهتی غیر علمی است. همچنین ادبا می دانند تشدید در زبان فارسی وجود ندارد.
فعل این عبارت" چلله مک" به معنای زدن پرتابی است.
عباراتی چون چیلمک(پرتاب ریگ با ناخن) چیلینگ- آغاج( الک-دولک) چیل( فریاد کردن) چیله مک( افشاندن) از این گروه هستند.
در ترکی اوغوزی "چیلله" به معنی سختی و تقدیس است. باورهایی چون( چیلله توکمک-چیلله کسدیرمک-چیلله ساخلاماق) نیز به چله نشینی راه یافته است و به معنی رنج و حمد است.
جشن کنونی تورکان روز اول زمستان و با نام " نار دوغان بایرامی"( گون دوغان) است که میان تورکهایی چون چواش ها و باشقوردها و تاتارها باقیست.( تولد آفتاب)
در فرهنگ ترکان "چلله بزرگ" و "چلله کوچک" و "قاری ننه" هر سه مونث بوده و به زن سالاری باستان مربوط هستند.
مکالمات بلند بین این دو خواهر و قاری ننه جزئی از فرهنگ تورکی است.
در ایران این فرهنگ با مراسم کریسمس و تولد حضرت عیسی که در زبان آشوری و سریانی " یلدا " گفته می شود، اشتباه گرفته می شود.
یلدا به معنی تولد و فرهنگ مسیحی است.
تزئین درخت طبق دین باستانی تورکان( شامانیزم) هم اکنون نیز میان ترکان رواج دارد و به عقیده پرفسور " چیغ" ریشه در سنت تورکان دارد برای همین امشب را " چام بایرامی " ( عید درخت کاج و سرو) می گویند که همه تصور می کنند مال غرب است و " آیاز آتا" سمبل چلله نیز در فرهنگ غرب به "بابانوئل" تبدیل شده است.
بریدن هندوانه با دعای :"قادالاری بو گجه کسدیک"( بلاها و نفرین ها را امشب بریدیم) و سلام کردن در روزبعد با جمله : " اوزونه گون دوغسون" (بر چهره ات آفتاب متولد شود) نمونه هایی از صدها سنت تورکان در این شب هستند.
اسن قالین و اوزوزه گون دوغسون
رحیم آکبایراق
منابع : مقالات نشریه ائل بیلیمی شماره سیزده اساتید علیرضا صرافی، ابراهیم ساوالان، سعید سلیمان پور. گوللو یول اوغلو.علمیه چیغ و...
#چله #چلله #یلدا #ناردوغان #گوندوغان #شب_یلدا #آیاز_آتا #بابا_نوئل #کریسمس #شب_چله #چیلله_گجه سی
BY Rahim.akbayrak
Share with your friend now:
tgoop.com/tarixbil/6362