tgoop.com/ufq_horizon/24
Last Update:
Ibn Xaldunning iqtisodiy qarashlari
bn Xaldunning narx-navo nazariyasi va tijorat foydasining iqtisodiy asoslanishiga qo‘shgan hissalarini alohida ta’kidlash joiz. Ibn Xaldun narxlarning uchta tarkibiy qismini tushuntiradi: ishlab chiqarish xarajatlari, soliqlar va foyda. Ishlab chiqarish xarajatlari mahsulot narxiga qanday ta'sir qilishini ko'rsatish uchun Ibn Xaldun Ispaniyadagi musulmonlarga ishora qildi, ular u yerdagi oʻsimliklar va dehqonchilikni yaxshilash uchun dala va yerlarni qayta ishlashga majbur boʻldilar. Ushbu davolash ishi qimmat mehnat (mahsulotlar) va materiallar, misol uchun, o'g'it va sotib olinishi kerak bo'lgan boshqa narsalarni talab qildi. Shunday qilib, ularning qishloq xo'jaligi faoliyati katta xarajatlarni talab etdi. Ular narxlarni belgilashda bu xarajatlarni hisoblab chiqdilar.
Ikkinchi komponent, soliqlar narxlarga kiradi, chunki bojxona to'lovlari sotishni (narxlarini) oshiradi, shuningdek kichik tadbirkorlar va savdogarlar o'zlarining barcha xarajatlarini, hatto shaxsiy ehtiyojlarini ham o'zlarining zaxiralari va tovarlari narxiga kiritadilar. Shunday qilib, boj to'lovlari sotish narxiga kirib ketadi.
Biroq, iqtisodiy faoliyatning boshlanishi narxlarning yakuniy tarkibiy qismi boʻlib, foydadan kelib chiqadi:
Savdo deganda kapitalni ko'paytirish, tovarlarni arzon narxda sotib olish va ularni yuqori narxda sotish orqali foyda olishga urinish tushuniladi... Bunday foyda olishga urinish tovarlarni saqlash va bozor past narxlardan yuqori narxlarga o'tguncha ushlab turish orqali amalga oshirilishi mumkin. Bu katta daromad keltiradi. Yoki savdogar o'z tovarlarini o'zi sotib olgan o'z tovarlariga qaraganda ko'proq talab qilinadigan boshqa mamlakatga olib o'tishi mumkin...
Bir keksa savdogar tijorat haqidagi haqiqatni bilmoqchi bo'lgan odamga shunday deydi: "Men buni senga ikkita so'z bilan ayta olaman: arzonga ol va qimmatga sot. Mana shu savdo deyiladi”.
Ibn Xaldunning yondashuvi Muhammad alayhissalom misolidan ilhomlangan islom iqtisodchilari avlodlarining yondashuviga oʻxshar edi, uning savdo-sotiqni ma'qullashini hech qachon shubha ostiga olib boʻlmaydi: “Kimki o'zini tilanchilikdan, gadoylikdan tiyish uchun dunyo va uning boyliklarini halol yo'l bilan istasa, oilasiga rizq bersa yoki qo‘shnilariga saxovat koʻrsatsa, oxiratda yuzi to‘lin oydek yorug‘ holda Alloh huzuriga kiradi."
"Ilk islom va kapitalizmning tug'ilishi" kitobidan" Muhammad Dovud tarjimasi
@ufq_horizon
BY UFQ
Share with your friend now:
tgoop.com/ufq_horizon/24