UFQ

➕ISLOMDAN OLDINGI TURK TIBBIYOTI

Islomdan oldingi turk tibbiyoti shomonlik, buddaviylik, zardushtiylik va xristianlik kabi eʼtiqodlardan oziqlangan.

🐐Qadimgi turk tabobati sehr-jodu va tajribalarga asoslangan asl tabobat usullari bilan ikki tarmoqda rivojlangan. Koʻkturklar tozalikka ahamiyat berishgan, oʻsimliklardan va hayvonlardan olinadigan dori vositalari, ayrim mineral moddalar yordamida davolanishgan.

🪐Qadimgi turk tabobatida tabiblar turli otlar bilan atalgan: qam yoki shaman, oʻtachi, emchi, ata sagʻun, idishchi va boshqalar. Qam olov, tutatqi, raqs va sehr orqali bemordan yovuz ruhlar va jinlarni haydab, davolagan. Oʻtachi, emchi, ata sagʻun, idishchi kasalliklarni oʻsimlik vositalari bilan tajribalar orqali davolovchi shifokorlardir.

🌿Oʻtachi “oʻsimlik, oʻt, dori, ogʻu” maʼnosini bildiruvchi “oʻt” va “davolamoq” maʼnosiga mos keladigan “oʻta” soʻzidan olingan. Emchi — bemorlarga dori-darmon tayyorlovchi shifokordir. “Devonu lugʻatit-turk”da “tabib” maʼnosida em soʻzi ildizi boʻlgan emchi zikr qilingan. “Qutadgu bilig”da esa oʻtakchi (yaxshi tabib) va afsunchi (ruh shifokori) kabi ikki xil tabib tilga olinadi.

Uygʻur tibbiyoti qoʻlyozmalarida 60 ga yaqin, “Devonu lugʻatit-turk”da esa 194 tur dorivor oʻsimlik haqida gapiriladi. Uygʻur tibbiyoti xalq tabobatiga asoslangan boʻlib, bu davrda Xitoy va hind tibbiyotidan tarjima qilingan kitoblarga ham tayangan. ⬇️

🧪Bundan tashqari, qadimgi turklarda dogʻlash, uqalash, sindirish, yogʻlash kabi boshqa davolash usullari va belik (yaraning chuqurligini oʻlchaydigan asbob), qanagu (skalpel), soʻrgu (qon yigʻuvchi qurilma) kabi tibbiy asboblar ishlatilgan.

Manba va adabiyotlar:

📖Mahmud Koshgʻariy "Devonu lugʻatat-turk"
📖Yusuf Xos Hojib "Qutadgʻu bilig‘"
📖Utku Işik.Karahanlı Türkçesinde Tıp Terimleri (Yüksek Lisans Tezi).

@ufq_horizon

Please open Telegram to view this post

VIEW IN TELEGRAM

www.tgoop.com/ufq_horizon/279

3.5K viewsOct 15, 2024 at 10:19

➕ISLOMDAN OLDINGI TURK TIBBIYOTI

Islomdan oldingi turk tibbiyoti shomonlik, buddaviylik, zardushtiylik va xristianlik kabi eʼtiqodlardan oziqlangan.

🐐Qadimgi turk tabobati sehr-jodu va tajribalarga asoslangan asl tabobat usullari bilan ikki tarmoqda rivojlangan. Koʻkturklar tozalikka ahamiyat berishgan, oʻsimliklardan va hayvonlardan olinadigan dori vositalari, ayrim mineral moddalar yordamida davolanishgan.

🪐Qadimgi turk tabobatida tabiblar turli otlar bilan atalgan: qam yoki shaman, oʻtachi, emchi, ata sagʻun, idishchi va boshqalar. Qam olov, tutatqi, raqs va sehr orqali bemordan yovuz ruhlar va jinlarni haydab, davolagan. Oʻtachi, emchi, ata sagʻun, idishchi kasalliklarni oʻsimlik vositalari bilan tajribalar orqali davolovchi shifokorlardir.

🌿Oʻtachi “oʻsimlik, oʻt, dori, ogʻu” maʼnosini bildiruvchi “oʻt” va “davolamoq” maʼnosiga mos keladigan “oʻta” soʻzidan olingan. Emchi — bemorlarga dori-darmon tayyorlovchi shifokordir. “Devonu lugʻatit-turk”da “tabib” maʼnosida em soʻzi ildizi boʻlgan emchi zikr qilingan. “Qutadgu bilig”da esa oʻtakchi (yaxshi tabib) va afsunchi (ruh shifokori) kabi ikki xil tabib tilga olinadi.

Uygʻur tibbiyoti qoʻlyozmalarida 60 ga yaqin, “Devonu lugʻatit-turk”da esa 194 tur dorivor oʻsimlik haqida gapiriladi. Uygʻur tibbiyoti xalq tabobatiga asoslangan boʻlib, bu davrda Xitoy va hind tibbiyotidan tarjima qilingan kitoblarga ham tayangan. ⬇️

🧪Bundan tashqari, qadimgi turklarda dogʻlash, uqalash, sindirish, yogʻlash kabi boshqa davolash usullari va belik (yaraning chuqurligini oʻlchaydigan asbob), qanagu (skalpel), soʻrgu (qon yigʻuvchi qurilma) kabi tibbiy asboblar ishlatilgan.

Manba va adabiyotlar:

📖Mahmud Koshgʻariy "Devonu lugʻatat-turk"
📖Yusuf Xos Hojib "Qutadgʻu bilig‘"
📖Utku Işik.Karahanlı Türkçesinde Tıp Terimleri (Yüksek Lisans Tezi).

@ufq_horizon