tgoop.com/zabanvarzi/1022
Last Update:
🍁 صیانت از حقوق مترجمان
✍🏻 آزاده چراغی:
از مهم‌ترین مشکلات عدیده‌ای که مترجمان ایرانی با آنها دستوپنجه نرم می‌کنند قراردادهای یک‌طرفه و نامتوازن ناشران است. در فراخوانیای که اخیراً پیش‌نویسش منتشر شده نیز به این موضوع اشاره شده که این قراردادها اغلب به نفع ناشر تنظیم می‌شوند و حقوق مادی و معنوی مترجمان را به‌شدت تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. اغلب شرایط قرارداد، از جمله زمان چاپ، زمان تجدید چاپ، تعداد تیراژ چاپ، نحوه توزیع کتاب و ...، به‌صورت یک‌طرفه از طرف ناشر تعیین می‌شود و مترجم حق چندانی برای مذاکره و تغییر این شرایط را ندارد. از جمله نمودهای این مسئله: در قراردادهای ناشران بیشترِ بار مالی و حقوقی روی دوش مترجم است؛ در بازاری که با گذشت زمان، ارزش پول به علت تورم کاهش می‌یابد، موعد پرداخت حق‌الترجمه چندین ماه بعد از چاپ، آن‌هم به‌صورت اقساط است؛ تعیین زمان چاپ اول و تجدید چاپ به عهده و در اختیار ناشر است، آن‌هم زمانی که عایدی مترجم منوط به (تجدید) چاپ بهنگام اثر است و به بهانه‌های مختلف (ویرایش متن، تبلیغات و بازاریابی، انتشار چاپ‌های خاص و ...) از حق‌الزحمه مترجم کسر می‌شود.
در قراردادهایی که مابین ناشران و مترجمان بسته می‌شود امکان سوءاستفاده از سوی ناشر وجود دارد و هیچ سازوکاری برای جلوگیری از متضررنشدنِ مترجم پیش‌بینی نشده است؛ مثلاً ناشر ممکن است، بدون اطلاع مترجم، بیشتر از تیراژ اعلام‌شده کتاب را چاپ کند و بفروشد و حق‌الزحمه مترجم بابت تیراژ مازاد را به او ندهد؛ ممکن است ناشر، بدون اطلاع مترجم، با الصاق برچسب به کتاب، قیمت چاپ‌های جدید را بالاتر ببرد، ولی حق‌الترجمه را طبق قیمت قدیم محاسبه و پرداخت کند؛ ممکن است ناشر پس از ماه‌ها و بعضاً سال‌ها معطلی، اثر ترجمه‌شده را به بهانه‌های مختلف (تغییر سیاست نشر، تغییر سردبیر، کمبود بودجه یا ...) منتشر نکند و بابت حبس اثر نزد ناشر هیچ الزام یا جریمه‌ای متوجه ناشر نیست؛ ممکن است ناشر حق‌الترجمه مترجم را به موقع و به میزان درست پرداخت نکند و هیچ ضمانت اجرایی در قرارداد برای پیشگیری از این امر پیش‌بینی نشده است؛ ممکن است ناشر، بدون کسب اجازه از مترجم و به بهانۀ ویرایش یا اعمال ممیزی‌های ارشاد، تغییراتی در متن ترجمه ایجاد کند یا در آثار جانبی برگرفته از متن ترجمه‌شده یا در تبلیغاتش از مترجم نامی نبرد و این امر نه‌تنها به اعتبار حرفه‌ای مترجم آسیب می‌زند، بلکه حق او برای حفظ تمامیت اثرش را نیز نقض می‌کند.
تمامی این مسائل به مشکلات مالی مترجم دامن زده و همین امر باعث شده حرفۀ مترجمی (ترجمه بهعنوان شغل اصلی و منبع اصلی درآمد) در معرض خطر باشد، زیرا مترجم نمی‌تواند به‌طور دقیق از میزان درآمد خود مطلع شود و از احقاق حقوق خود اطمینان حاصل کند. بسیاری از مترجمان بهدلیل شرایط نامناسب کاری و عدم حمایت از سوی ناشران، از ادامۀ فعالیت خود در این حوزه دلسرد می‌شوند. این امر به کمبود مترجم حرفه‌ای و کاهش تنوع آثار ترجمه‌شده منجر و باعث می‌شود مترجمانی که با وجود تمام این مشکلات به کار خود ادامه می‌دهند نیروی کاری ارزان و قابل‌مصرف تلقی شوند. قراردادهای یک‌طرفه و نامتعادل، تأثیرات مخربی بر کل صنعت نشر و سرانۀ کتابخوانی عموم مردم نیز دارند. وقتی مترجم وادار به پذیرش چنین قراردادهایی با حق‌الزحمه‌ای ناچیز می‌شود، انگیزه‌ای برای ارائۀ ترجمۀ باکیفیت نخواهد داشت. این امر به‌طور مستقیم بر کیفیت ترجمه‌ها تأثیر گذاشته و، در نهایت، به نزول کیفیت ادبیات ترجمه‌شده و ریزش آمار کتابخوانی منجر می‌شود.
بازبینی بندهای موجود در قراردادهای ناشران به منظور بهبود شرایط مترجمان و ایجاد تعادل در روابط بین مترجم و ناشر ضروری است. در قراردادهای مذکور می‌بایست حقوق و وظایف هر یک از طرفین به‌طور شفافْ مشخص، ضمانت اجرایی تعهدات طرفین پیش‌بینی و حتی‌الامکان از بروز اختلافات جلوگیری شود. آگاهی و بحث دربارۀ حقوق پدیدآورندگان به تقویت قدرت چانه‌زنی هنرمندان و ایجاد استانداردهای حرفه‌ای کمک می‌کند. با افزایش آگاهی مترجمان، تدوین قراردادهای منصفانه استاندارد و حمایت از‌سوی ناشران و نهادهای دولتی، می‌توان به بهبود وضعیت مترجمان و ارتقای کیفیت آثار امیدوار بود.
©️ از: روزنامه اعتماد (۱۴۰۳/۷/۱۸)
#️⃣ #ترجمه #مترجمی
BY زبان‌ورزی
Share with your friend now:
tgoop.com/zabanvarzi/1022