Ziyo Ashraf

Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) умматларига меҳрибон ва мушфиқ эдилар. Айниқса, аёл-қизлар, гўдаклар ва қариялар каби хилқати заиф инсонларга янада шафқатлироқ эдилар. Сафарлардан бирида туяларни хиргойи билан ҳайдаб борадиган Анжаша исмли занжи йигитга "эй Анжаша, секинроқ ҳайда, шиша идишларга юмшоқ муомалада бўл", дея танбеҳ бердилар.

Туякашлар одатда ўзларининг кучли ва ширали овозлари билан хиргойи қилиб, туяларни сайрни давом эттиришга ундар эдилар. Уларнинг ҳайдови ва ҳиргойисидан таъсирланган туялар қадамларини илдамлатардилар. Бироқ, аёллар ўтирган туялар бирдан тез юриб кетса, бундан уларнинг устидаги аёллар зарарланиб қолишидан қўрқиб, Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мазкур туякаш болага туяларни секинроқ ҳайдашга ундадилар, токи, уларни минган аёллар машаққат чекмасинлар, дея.

Шунингдек, пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) "шиша идишларга (биллурларга) эҳтиёт бўл!" дея ташбеҳ ва мажоз қўлладилар. Яъни, ҳой Анжаша, туяларни шундай ҳайдагинки, гўё уларнинг устида биллур идишлар бор деб ҳисобла. Биллур идишларни ташиганлар улар синиб кетмаслиги учун ғоят эҳтиёткор бўладилар. Аёлларни ҳам шундай асрагин, чунки, улар ҳам зарарланиб қолишлари мумкин, деган маъно бор бунда.

Ҳадисдан олинадиган яна бир сабоқ шуки, аёл-қизлар хилқатда заиф бўлганлари каби қалблари ҳам нозикдир, эҳтиёт қилинмаса, гўзал муомала қилинмаса, қалбларига озор етади ва бу озор уларга қаттиқ таъсир кўрсатади. Сўнгра, эса чил-чил бўлиб синган биллур каби қайта тикланиши амримаҳол бўлиб қолади, Аллоҳ асрасин.

Шундай экан, қизларингизга, аёлларингизга худди шундай муомала қилинг, уларнинг қалб шишаларини синдириб қўйманг, дейилмоқчидек, гўё.

Инсон шиша идишни синдириб қўймаслик учун эҳтиёткор бўлади, аммо қизининг ёки аёлининг қалбини синдираётганига заррача парво қилмайди. Уйдаги ўзини тутиши худди ишхонадаги бошлиқнинг ходимлар билан муомаласига ўхшайди. Ҳаммадан субординация талаб қилади, ўзининг хатти-ҳаракати билан. Қизи ёки аёли салгина хато қилса қаттиқ уруш қилади. Билмасдан гап қайтариб юборса қаттиқ босим ўтказиб, кечирим сўраттириб, турли-хил маънавий қийноқлар қўллайди.

Бу жуда катта хато. Ундай инсоннинг ўз фарзанди билан ҳам ораси мағрибу машриқчалик узоқ бўлади ва буни ўзи сезмайди. Қизи ёки ўғли қалбидаги орзусини унга айтолмайди, ўзи ҳам уларнинг хоҳиш-истаклари билан ҳисоблашмайди. Чунки, у итоат деган нарсани нотўғри тушунади. Агар қизи у айтган инсонга турмушга чиқишни истамаса ёки отасининг истагига хилоф равишда институтда ўқимоқчи бўлса, оқ қилади, уйдан ҳайдайди, мени ота дема(!), дейди. Ва шунга ўхшаган сўзлар билан унинг қалбини вайрон қилади. Хатосини кечирмайди. Қиз болага шу қадар қаттиқ босим ўтказадики, у бир пачка юрак дори ёки уйқу дори ичиб ўз жонига қасд қилишгача олиб боради. Кейин эса йиғлаб ўтиради. Аллоҳ таоло бу ҳолатга тушишдан асрасин ҳар биримизни.

Шунинг учун ҳам қиз бола билан ўғил болага қилинадиган муомала тамоман бошқача бўлиши лозим. Ота ҳеч қачон, энг катта хато қилганда ҳам қизига қаттиқ босим ўтказмаслиги керак. Чунки, қизларнинг кўнгли нозик, ҳиссиётлари кучли бўлади. Битта қаттиқ босим уларнинг ҳаётини тубдан ўзгартириб юбориши, мувозанатдан чиқариши ва ҳатто ўз жонига қасд қилишгача олиб бориши мумкин. Аллоҳ асрасин. Ёки уларни бир умрга хаста қилиб қўйиши мумкин.

Ҳеч ким ўзга бир шахсни - гарчи у ўз фарзанди бўлса ҳам - ўз хоҳиши бўйича яшатишга ҳаққи йўқ, модомики, ҳаром ва жиноят бўлган ишни қилмаётган экан. Қайсидир ҳунарни ўрганишни қаттиқ хоҳлаяптими шунга ёрдамлашиб юбориш керак, халал бериш ўрнига. Қайсидир ўқишда ўқимоқчими, тўсқинчилик қилмаслик лозим, "сен қиз боласан, яқинда эрга тегасан, ўқишга бало борми?!" демасдан.

Оила қуриш бу бошқа нарса, лекин, ҳар бир инсоннинг ҳаётда ўзи учун мақсадлари, орзулари бўлади, шахсий ҳудуди бўлади. Ниманидир ўрганмоқчи, катта бўлганда кимдир бўлмоқчи бўлади. Булар бир-бирларига халақит қилмайдиган нарсалар аслида. Яъни, университетда ўқиса ҳам айнан ўша университет туфайли ўзига муносиб жуфт чиқиши мумкин ва бу воқеликда кўп кузатиладиган ҳолат. Университетда ўқиса оиласиз қолиб кетади деган нарса йўқ.

www.tgoop.com/ziyo_ashraf/647

171 viewsOct 3 at 06:10

Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) умматларига меҳрибон ва мушфиқ эдилар. Айниқса, аёл-қизлар, гўдаклар ва қариялар каби хилқати заиф инсонларга янада шафқатлироқ эдилар. Сафарлардан бирида туяларни хиргойи билан ҳайдаб борадиган Анжаша исмли занжи йигитга "эй Анжаша, секинроқ ҳайда, шиша идишларга юмшоқ муомалада бўл", дея танбеҳ бердилар.

Туякашлар одатда ўзларининг кучли ва ширали овозлари билан хиргойи қилиб, туяларни сайрни давом эттиришга ундар эдилар. Уларнинг ҳайдови ва ҳиргойисидан таъсирланган туялар қадамларини илдамлатардилар. Бироқ, аёллар ўтирган туялар бирдан тез юриб кетса, бундан уларнинг устидаги аёллар зарарланиб қолишидан қўрқиб, Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мазкур туякаш болага туяларни секинроқ ҳайдашга ундадилар, токи, уларни минган аёллар машаққат чекмасинлар, дея.

Шунингдек, пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) "шиша идишларга (биллурларга) эҳтиёт бўл!" дея ташбеҳ ва мажоз қўлладилар. Яъни, ҳой Анжаша, туяларни шундай ҳайдагинки, гўё уларнинг устида биллур идишлар бор деб ҳисобла. Биллур идишларни ташиганлар улар синиб кетмаслиги учун ғоят эҳтиёткор бўладилар. Аёлларни ҳам шундай асрагин, чунки, улар ҳам зарарланиб қолишлари мумкин, деган маъно бор бунда.

Ҳадисдан олинадиган яна бир сабоқ шуки, аёл-қизлар хилқатда заиф бўлганлари каби қалблари ҳам нозикдир, эҳтиёт қилинмаса, гўзал муомала қилинмаса, қалбларига озор етади ва бу озор уларга қаттиқ таъсир кўрсатади. Сўнгра, эса чил-чил бўлиб синган биллур каби қайта тикланиши амримаҳол бўлиб қолади, Аллоҳ асрасин.

Шундай экан, қизларингизга, аёлларингизга худди шундай муомала қилинг, уларнинг қалб шишаларини синдириб қўйманг, дейилмоқчидек, гўё.

Инсон шиша идишни синдириб қўймаслик учун эҳтиёткор бўлади, аммо қизининг ёки аёлининг қалбини синдираётганига заррача парво қилмайди. Уйдаги ўзини тутиши худди ишхонадаги бошлиқнинг ходимлар билан муомаласига ўхшайди. Ҳаммадан субординация талаб қилади, ўзининг хатти-ҳаракати билан. Қизи ёки аёли салгина хато қилса қаттиқ уруш қилади. Билмасдан гап қайтариб юборса қаттиқ босим ўтказиб, кечирим сўраттириб, турли-хил маънавий қийноқлар қўллайди.

Бу жуда катта хато. Ундай инсоннинг ўз фарзанди билан ҳам ораси мағрибу машриқчалик узоқ бўлади ва буни ўзи сезмайди. Қизи ёки ўғли қалбидаги орзусини унга айтолмайди, ўзи ҳам уларнинг хоҳиш-истаклари билан ҳисоблашмайди. Чунки, у итоат деган нарсани нотўғри тушунади. Агар қизи у айтган инсонга турмушга чиқишни истамаса ёки отасининг истагига хилоф равишда институтда ўқимоқчи бўлса, оқ қилади, уйдан ҳайдайди, мени ота дема(!), дейди. Ва шунга ўхшаган сўзлар билан унинг қалбини вайрон қилади. Хатосини кечирмайди. Қиз болага шу қадар қаттиқ босим ўтказадики, у бир пачка юрак дори ёки уйқу дори ичиб ўз жонига қасд қилишгача олиб боради. Кейин эса йиғлаб ўтиради. Аллоҳ таоло бу ҳолатга тушишдан асрасин ҳар биримизни.

Шунинг учун ҳам қиз бола билан ўғил болага қилинадиган муомала тамоман бошқача бўлиши лозим. Ота ҳеч қачон, энг катта хато қилганда ҳам қизига қаттиқ босим ўтказмаслиги керак. Чунки, қизларнинг кўнгли нозик, ҳиссиётлари кучли бўлади. Битта қаттиқ босим уларнинг ҳаётини тубдан ўзгартириб юбориши, мувозанатдан чиқариши ва ҳатто ўз жонига қасд қилишгача олиб бориши мумкин. Аллоҳ асрасин. Ёки уларни бир умрга хаста қилиб қўйиши мумкин.

Ҳеч ким ўзга бир шахсни - гарчи у ўз фарзанди бўлса ҳам - ўз хоҳиши бўйича яшатишга ҳаққи йўқ, модомики, ҳаром ва жиноят бўлган ишни қилмаётган экан. Қайсидир ҳунарни ўрганишни қаттиқ хоҳлаяптими шунга ёрдамлашиб юбориш керак, халал бериш ўрнига. Қайсидир ўқишда ўқимоқчими, тўсқинчилик қилмаслик лозим, "сен қиз боласан, яқинда эрга тегасан, ўқишга бало борми?!" демасдан.

Оила қуриш бу бошқа нарса, лекин, ҳар бир инсоннинг ҳаётда ўзи учун мақсадлари, орзулари бўлади, шахсий ҳудуди бўлади. Ниманидир ўрганмоқчи, катта бўлганда кимдир бўлмоқчи бўлади. Булар бир-бирларига халақит қилмайдиган нарсалар аслида. Яъни, университетда ўқиса ҳам айнан ўша университет туфайли ўзига муносиб жуфт чиқиши мумкин ва бу воқеликда кўп кузатиладиган ҳолат. Университетда ўқиса оиласиз қолиб кетади деган нарса йўқ.

BY Ziyo Ashraf